Opvoeden is hard werken. Het kost veel tijd en energie om het gezinsschip op koers te houden. Wie alleen aan het roer staat, moet alle zeilen bijzetten om geen schipbreuk te leiden. Hoe moeilijk is het om als ouder alleen de kinderen op te voeden?Na elf jaar ziekte en een sterfbed van drie weken overlijdt de man van Riet Wisse.
„Pas de laatste drie weken werd duidelijk dat het sterven zou worden. Een zeer ingrijpende periode van afscheid nemen volgde. We hebben met elkaar als gezin de zorg en hulp kunnen bieden die nodig was. Dat gaf een onderlinge band.”
Riet blijft achter met vijf kinderen (19, 18, 16, 11 en 9 jaar). In haar eigen verdriet en rouw moet zij ook om kunnen gaan met het rouwproces van haar kinderen. „Mijn hoofd leekte vol om me in het rouwproces van mijn kinderen te verdiepen. Toch heb ik er veel over gelezen. Daardoor kreeg ik meer begrip voor hun reacties. Een voorbeeld: de twee jongste kinderen waren op de middag dat mijn man stierf aan het kwartetten. Na het overlijden speelden ze gelijk verder. Je vraagt je af hoe dat mogelijk is. Later las ik dat het een normale reactie is.”
Veranderingen
Soms zorgt niet de dood, maar het leven ervoor dat ouders hun weg alleen moeten gaan in de opvoeding. De kinderen van Geert Jansen* wonen sinds de scheiding deels bij hun moeder en deels bij hem.Het valt niet mee om naast de vaderrol ook taken op te moeten pakken die normaal gesproken door een moeder worden verricht.
Door verlies of vertrek veranderen de verhoudingen binnen het gezin. Riet mist het samen overleggen, het kwijt kunnen van haar verhaal. Een goede vriend of een meelevend familielid staat niet in dezelfde verhouding tot de kinderen als hun vader. Om keuzes te kunnen maken en hun weg te vinden in allerlei situaties hebben kinderen de mening van een vader en een moeder nodig.Riet heeft moeten leren om geen vader en moeder tegelijk te willen zijn. „Ik ben een moeder en geen vader; dat moet ik ook niet willen zijn. Deze gedachte haalt de kramp eruit om het toch te proberen. De kinderen zouden soms ook liever bepaalde dingen met hun vader bespreken. Dat kan niet meer; ze moeten het met mij doen.”
Steun
De grootste steun in het alleen opvoeden ervaart Riet in het lezen van Gods Woord en in de zondagse prediking. „Het is meerdere keren voorgekomen dat opvoedingszaken waar ik niet goed raad mee wist in de zondagse preek terugkwamen. Kennelijk weet de Heere wat je nodig hebt. In dit opzicht is het ook leerzaam en vertroostend om deBijbelteksten over weduwen,weduwnaren en wezen eens na te gaan. Vooral in het gemeenschappelijk gebed in de kerk merkten we dat er aan ons gedacht werd. Verder is het van onschatbare waarde dat er mensen om je gezin heen staan die willen helpen. Het was voor ons pijnlijk en tegelijkertijd beschamend te moeten merken dat er in het steunen en begeleiden vanuit reformatorische scholen hiaten liggen.”
Geert denkt dat de manier waarop hij als ouder alleen voor de opvoeding is komen te staan van invloed is op de mate van meeleven. „Men weet niet goed raad met de situatie. Dan lijkt het mijden van contact de makkelijkste optie. Bovendien gedroeg ik me teruggetrokken, onzeker. Hierdoor bleef op een bepaald moment maar een handjevol frequente contacten over.” Nu Geert beter in staat is om contacten te leggen en te onderhouden, komt er een keer ten goede. En nog steeds zijn er vrienden die doen wat ze kunnen. Zij denken met hem mee in het omgaan met pubers. Hij zou het alleen al in praktisch opzicht nooit kunnen klaren in zijn eentje: „Met een volledige baan is het heel lastig om het gezinsleven overdag in te vullen.”
Vragen
Ook de godsdienstige opvoeding rust op de schouders van die ene ouder. Het Bijbellezen aan tafel en bidden en danken doet Riet meestal zelf. Soms doen haar kinderen het. Het alleen voeren van (godsdienstige) gesprekken vraagt veel wijsheid. Wanneer moet je spreken en wanneer kun je beter zwijgen?
Voor Geert valt het er alleen voor staan als het gaat om godsdienstige zaken het zwaarst. „Dingen die ‘vroeger’ zo hoorden, zijn in één keer niet meer zo vanzelfsprekend. Hierdoor word ik gedwongen om heel bewust met moraal en geloof om te gaan. Ik moet ook kunnen uitleggen waarom dingen bij papa wel of niet mogen. Als de kinderen bij hun moeder niet of nauwelijks naar de kerk hoeven, leidt dat zeker met pubers in huis tot heftige discussies. Nu worden er gelukkig wel bepaalde keuzes gemaakt waar ik dankbaar voor ben.”
Alleenstaande ouders zijn ten diepste geen ‘aparte gevallen’. Zij hebben in de opvoeding wel te maken met extra klippen die hun gezinsschip zouden kunnen beschadigen of waarop het zou kunnen stranden. Daarom komt echte steun alleen van Boven. Geert verwoordt het zo: „De Heere is getrouw. Hij heeft bij de doop van de kinderen beloofd dat Hij ook hun tot een God en Vader wil zijn, dat het bloed van de Heere Jezus ook hun zonden kan wegnemen en dat Hij ook met Zijn Geest in hen wil werken.”
*Geert Jansen heet in werkelijkheid anders.