Beter bouwen?

Energieneutraal en biobased bouwen laat energierekening kelderen

Huizen renoveren met zoveel mogelijk natuurlijke materialen én deze energieneutraal maken, dat is de passie van Walther Dingemans, biobased bouwer in hart en nieren. Dat levert een gezonder binnenhuisklimaat op en een besparing op de energierekening tot wel negentig procent. De belangstelling voor biobased bouwen neemt toe.

Stel een vraag aan Walther Dingemans en de joviale Brabander loopt leeg over zijn grote ambitie: energieverspilling tegengaan. Dat doet hij door woningen luchtdicht te maken en ze biobased te renoveren. Hij gebruikt daarbij zo veel mogelijk natuurlijke – liefst lokaal geproduceerde – materialen. „Ik ben vader en opa en ik maak me zorgen over de wereld die ik straks achterlaat voor mijn kinderen en kleinkinderen. We verspillen ontzettend veel energie in onze woningen door de vele kieren en naden. Isoleren doen we in de regel met allerlei milieubelastende en ongezonde materialen, zoals purschuim.”

„Je kookt ook geen spaghetti in een vergiet.”

Spaghetti koken in een vergiet

Dingemans, die de lagere school niet afmaakte, een moeilijke thuissituatie had en een turbulent leven achter de rug heeft, heeft het als bouwer ver geschopt. „Ik had een groot bouwbedrijf, dat goed liep en waarmee ik leuk verdiend heb. Maar gaandeweg groeide bij mij de vraag: waar zijn we toch allemaal mee bezig? Ik kwam op een gegeven moment voor de derde keer bij mensen die hun huis nóg beter wilden isoleren. Dertig jaar geleden hadden ze hun vloer eruit gehad, isolatie eronder. Tien jaar later wilden ze dit nog verder verbeteren en nog eens een decennium later moest het nóg beter, naar de nieuwste inzichten.” Volgens Dingemans ontbrak bij al die inspanningen het inzicht dat de energiebehoefte drastisch omlaag kan door een huis luchtdicht te maken. „Je kookt ook geen spaghetti in een vergiet.”

Waxinelichtje

Dingemans is erop gebrand om bij bouwen en renoveren het milieu zo weinig mogelijk te belasten. Dat doet hij door zo veel mogelijk gebruik te maken van datgene wat de natuur biedt en wat in principe ook weer aan de natuur teruggeven kan worden. Dingemans heeft zich gericht op het renoveren van bestaande huizen om deze luchtdicht en zo veel mogelijk klimaatneutraal te maken. „Je kunt dan bij wijze van spreken met een waxinelichtje het huis op temperatuur houden. Hét punt is dat je in de energie-uitwisseling van binnenshuis naar buitenshuis een subtiel evenwicht bewaart. Veel huizen verliezen veel warmte door alle kieren die niet gedicht zijn. Cruciaal is daarom om eerst te werken aan het dichtmaken van alle kieren, zodat er geen lucht – en dus warmte – meer ontsnapt.”

„De interesse in energieneutrale woningen groeit.”

Natuurproducten

Behalve het zo energieneutraal mogelijk krijgen van een woning, vindt Dingemans het gebruik van natuurproducten bij renovatie belangrijk. „Uiteraard kun je een woning ook luchtdicht krijgen en isoleren met synthetische materialen. Maar ik wil gebruikmaken van de diversiteit die de natuur biedt. Dat betekent bijvoorbeeld dat je voor isolatie schapenwol gebruikt in plaats van purschuim. Dat je liggers van geperste hennepvezels neemt in plaats van betonconstructies, schelpen in plaats van beton onder de vloer en vezel of stro als isolatie in de spouw. Liggers van geperste hennepvezels zijn trouwens zeer sterk. Als je er een gewicht van honderd kilo aanhangt, buigt zo’n ligger over een lengte van veertig meter maximaal een paar millimeter naar beneden. Zou je een huis afbreken, dan kunnen deze stoffen weer terug de natuur in. Het is prima compost voor de bodem. Zo ben je circulair bezig.”

Groeiende interesse

In het buitenland is het bouwen van deze huizen al veel meer de standaard geworden, zo vermeldt de website Passivehouse.com. Het concept waarmee Dingemans werkt, slaat volgens hem aan. Aanvankelijk werkte hij aan renovatieprojecten in een straal van honderd kilometer om zijn woonplaats Rijen. Nu heeft hij die straal beperkt tot vijfentwintig kilometer. „In verband met het beperken van reisbewegingen, het stimuleren van lokaal ondernemerschap, maar vooral ook omdat ik enorm veel werk heb. De interesse voor energieneutrale woningen groeit. Daarnaast vind ik het belangrijk om mijn opgebouwde kennis te delen met de volgende generatie. Inmiddels heb ik honderdvijfentwintig bouwvakkers opgeleid in biobased en energieneutraal bouwen. In mijn bedrijf werken mijn twee zoons, die het principe van biobased bouwen ook volledig hebben omarmd. Verder vind ik het belangrijk om mijn bouwmaterialen zo dicht mogelijk bij huis te betrekken. Zo heb ik afspraken met een aantal boeren bij mij in de omgeving – in Rijsbergen – over het verbouwen en leveren van hennep. De hennep wordt in België verwerkt tot bouwproducten.”

„Ik kwam voor de derde keer bij mensen die hun huis nóg beter wilden isoleren. Toen groeide bij mij de vraag: waar zijn we mee bezig?”

Waterdamp

Voor de traditionele manier van bouwen heeft Dingemans geen goed woord over. „Men doet maar wat. Gebouwen worden wel geïsoleerd, maar niet luchtdicht gemaakt. Het is een wat technisch verhaal om uit te leggen welke gevolgen dit heeft. Maar in warme binnenlucht bevindt zich waterdamp. Door kieren in het huis wil deze waterdamp naar buiten, want waterdamp stroomt net als energie van hoog naar laag. Dat noemen we diffusie. Ga je vervolgens een huis goed isoleren, dan krijg je een drukverschil tussen binnen en buiten, de luchtstroom door de kieren neemt toe en neemt waterdamp mee. Dit heet convectie. Die waterdamp gaat via de spouw naar buiten, maar kan zich onderweg ophopen in de spouw. Het vocht slaat neer, ook wel condensvorming genoemd. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld schimmel. Met de convectie gaat ook energie – warmte – uit het huis verloren. Condensvorming leidt tot een vochtige en ongezonde binnenomgeving.”

Tekst: C.M. de Leeuw

Dingemans vertelde GezinsGids nog veel meer. Als uitsmijter gaf hij de vijf stappen die nodig zijn om een ‘passief huis’ te vormen. Dit alles vind je terug in het GezinsGids Zomernummer, verkrijgbaar via onze webshop.