De digitalisering lijkt een vloedgolf. In gezinnen ontstaan onbeheersbare situaties: de tirannie van het mobieltje en de tablet. De computer gestationeerd in de huiskamer blijkt achterhaald. In scholen worstelen directies en personeelsleden met de vraag hoe om te gaan met de digitale media. De digitalisering gaat ook de kerk niet voorbij. Niet te stuiten of een dam opwerpen?
Betekent de digitalisering winst of verlies voor de kerk en haar geschiedenis? In gesprek met Steef de Bruijn (53) Wim Sturm (52) en de oprichters van Dioneth. „Voor de jongere generaties willen we het verleden ontsluiten en dichtbij brengen. Wie weet… wat de Heere nog doen zal.”
„De digitaliseringsgolf is geen tijdelijke hype,” zo stelt Steef de Bruijn, in het dagelijkse leven adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad, lector Nieuwe media in vorming en onderwijs aan de Christelijke Hogeschool De Driestar. De Bruijn is ambtsdrager van de Oud Gereformeerde Gemeente te Achterberg. Vanuit het lectoraat houdt hij zich diepgaand bezig met de vraagstukken rondom de nieuwe media. Hij herkent de worsteling in gezin en school met de nieuwe media. Ook de kerk ontkomt niet aan het geven van een antwoord op die ontwikkeling. Tegelijkertijd wil hij de ontwikkeling wel plaatsen tegen de juiste achtergrond: „De ict-ontwikkelingen trekken diepe sporen door de hele samenleving.” Hij noemt een reeks voorbeelden: „Denk aan middenstanders die hun zaak failliet zien gaan door de opkomst van de webwinkels. Of aan knuffelrobots voor ouderen in een verzorgingstehuis. Aan examens die digitaal worden afgenomen. Aan de timmerman die via WhatsApp met z’n collega’s overlegt. Aan auto’s die geen chauffeur meer nodig hebben. Aan de fax, het fotorolletje en de ansichtkaart, die nu in het museum belanden. Aan solliciteren via YouTube. Allemaal zaken die nú spelen en die tien jaar geleden ondenkbaar waren.” Dat is niet relativerend bedoeld. Vooral ouders ervaren de snelle ontwikkelingen als een probleem en herkennen de vragen niet uit hun eigen jeugd. De Bruijn: „Ze maken zich grote zorgen over de kracht die de satan en de wereld door deze media uitoefenen op de kinderen die ze ooit bij het doopvont brachten.”
Dioneth
Het tij is niet te keren. Daarover zijn ds. J. Hoekman (53) en kandidaat J.K. Abbink (45) het ook eens. Beiden houden zich intensief bezig met één van de kansen die de digitalisering biedt, namelijk Dioneth, dat staat voor ‘Digitale Ontsluiters van Nederlandse Theologie’. Ds. Hoekman, afkomstig uit Hasselt, is verbonden aan de hervormde gemeente De Ark te Urk. Voorheen was hij werkzaam in het bedrijfsleven en het onderwijs. Kandidaat J.K. Abbink is ouderling in de hervormde wijkgemeente ba in Vriezenveen en studeert voor predikant. Dioneth wil voor een breed publiek (zeldzame) theologische werken beschikbaar stellen. Vinden zij de ontwikkelingen stormachtig? Nee, niet bepaald. „Wij zijn al zo’n tien jaar bezig met het digitaliseren van allerlei werken voor privé en commercieel gebruik. En nog altijd staat het herkennen en doorzoekbaar maken van oude Nederlandse Gotische letters in werken van de vijftiende tot en met de negentiende eeuw in de kinderschoenen. In andere talen is die mogelijkheid wel aanwezig. De techniek werkt nog belemmerend. Verder werkt kerkelijke verdeeldheid remmend. Christenen in Nederland zijn kerkelijk gezien te verdeeld om tot een gezamenlijke digitalisering van eigen theologisch gedachtengoed te komen. De ‘digitaliseringsstorm’ is wat ons betreft nog in aantocht.”
Erfgoed op publiek podium
„Dioneth is opgericht uit de overtuiging dat het klassiek-gereformeerde erfgoed alléén functioneert op een publiek podium te midden van andere confessionele opvattingen. In die zin zijn we breed, omdat we ook werken zullen digitaliseren om waardig en ter zake apologie te bedrijven.”
Ds. Hoekman en kandidaat Abbink attenderen op de Bijbelverklaringen die de komende tijd ‘de lucht in zullen gaan’. „Digitaal komen nu beschikbaar weken van Calvijn, Patrick Polus en Wels, Hellenbroek, Dächsel, Matthew Henry , Bottenburg en de Korte Verklaring et cetera.” De website krijgt elke drie maanden een update. Dioneth werkt met jaarlicenties. „We hebben voorlopig drie speerpunten: Lezen en zoeken op Bijbeltekst, preektekst en verklarende tekst,” lichten ze toe. Dioneth geeft de mogelijkheid te grasduinen in de veel catechetische, dogmatische en ethische werken. Het doorzoeken is belangrijk. Het geeft de mogelijkheid snel woorden in hun verschillend gebruik te zien. Dat is voor de juiste betekenis belangrijk.
Hoe staat hun initiatief ten opzichte van Pietas (SSNR) en Digibron? Dominee Hoekman: „Bij de Stichting Studie Nadere Reformatie ligt de nadruk op ‘de Nadere Reformatie en de orthopraxie’. Bij Digibron ligt de focus op de laatste twee eeuwen kerkgeschiedenis. Dioneth wil ook afdalen naar wat de huidige kerken ooit gemeenschappelijk hadden.” Daarom richt zij zich op: Bijbeluitleg, soorten preken, orthodoxie en geloofsleerontwikkeling. Beide initiatiefnemers zijn ervan overtuigd dat op termijn dit werk een gezegend effect zal hebben. „Wij willen luisteren naar het woord uit Prediker 12:1: ‘Werpt Uw brood uit op het water, want gij zult het vinden na vele dagen’.”
Dit is een selectie uit een artikel dat verscheen in de GezinsGids van 20 augustus 2015.