800px-Four_colors_of_pills‘Elk voordeel heeft zijn nadeel.’ Een bekende uitspraak die ook op het slikken van pillen van toepassing is. Menig medicijn heeft naast een positieve werking ook zijn bijwerkingen. Onschuldige pijnstillers als paracetamol of ibuprofen kunnen verkeerd vallen. Oppassen dus!

 

Toen mevrouw Smot ‘s nachts naar het toilet ging, zag ze wat bloed in haar ondergoed. Vaginaal bloedverlies, hoewel ze al tien jaar in de overgang was. Vaginaal bloedverlies in de menopauze is een alarmsymptoom. Goed dat ze het spreekuur bezocht. Ik kon niets verdachts vinden. Of was de pijnstiller die ze kreeg in verband met artrose de boosdoener? Ik verwees haar naar de gynaecoloog voor een echo en adviseerde de arcoxia te laten staan. Vandaag zie ik haar terug. Verder onderzoek leverde gelukkig niets op. Ook de gynaecoloog weet het aan de pijnstiller.

Chantal komt op het spreekuur met een hoofdpijnklachten. Ze heeft vrijwel dagelijks hoofdpijn en slikt heel wat paracetamol. Die koopt ze per dertig voor nog geen twee euro bij de drogist. Al ruim driekwart jaar. Aanwijzingen voor migraine of iets anders heb ik niet. Ik bespreek met haar de diagnose medicatieafhankelijke hoofdpijn. Dat is hoofdpijn die veroorzaakt wordt door veelvuldig slikken van pijnstillers  Ze twijfelt eraan, maar is best bereid een poging te doen met het slikken van de paracetamol te stoppen. Door abrupt te stoppen, neemt de hoofdpijn eerst toe, maar dooft na twee weken langzaam uit. We zijn benieuwd.

Pijnladder

Dagelijks zie ik patiënten zoals Chantal en mevrouw Smot met pijn als symptoom van de één of andere ziekte. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen acute en chronische pijn. Bij acute pijn gaat het om een belangrijk signaal dat er iets niet in orde is met je lichaam. Pijn is onderdeel van het informatiesysteem van het lichaam. Er is een schadelijke prikkel en pijn is daarvan het directe gevolg. Behandeling is erop gericht de schadelijke prikkel uit te schakelen, de oorzaak te bestrijden. Pijnstillers worden ingezet om de pijn te verzachten. Door de eeuwen heen bewezen ze hun nut. Pijn is niet fijn! Wereldwijd wordt bij de behandeling van pijn de pijnladder van de WHO gevolgd. Starten met paracetamol, meermalen per dag in een adequate dosis, is het advies. Bij onvoldoende effect wordt een nsaid (Non Steroid Anti Inflammatory Drug, een ontstekingsremmende pijnstiller) ingezet. Nsaid’s zoals ibuprofen, diclofenac of naproxen werken zowel pijnstillend als ontstekingsremmend. Bij sportletsels is het bijvoorbeeld een bewezen remedie. De combinatie van paracetamol met een nsaid kan nodig zijn als de pijn blijft bestaan. De twee aanvliegroutes kan de pijnstilling versnellen. Blijft de pijn echter bestaan, dan zal gekozen worden voor een opiummiddel. Zwak werkend zijn tramadol of codeïne. Sterk werkend is morfine, die beschikbaar is in meerdere soorten en vormen. Altijd moet de juiste dosis en toediening worden afgestemd met de patiënt. Als slikken moeilijk is, kan een zetpil of een drankvorm helpen.

Oppassen geblazen

Pijnstillers zijn geen snoepjes. Ook bij pijnstillers die in de vrije verkoop zijn, moet men waakzaam zijn bij het gebruik. Je kunt er zelfs verslaafd aan raken. Paracetamol wordt terecht vaak geadviseerd door artsen. Het heeft nauwelijks bijwerkingen, kan in de zwangerschap worden geslikt en werkt goed. Mits het juist wordt gedoseerd. Dus driemaal daags. Chronisch gebruik van hoge doseringen kan leverschade optreden. Drie gram per dag (drie keer twee tabletten van 500 mg) is echt het maximum bij langer durend gebruik. Op oudere leeftijd liefst minder. Nsaid’s kunnen trouwens meer ellende veroorzaken. Bekend is het effect op het slijmvlies van maag en darmen, waardoor bovenbuikklachten optreden, soms zelfs een bloeding. De bloeddruk kan stijgen, de nierfunctie verslechteren en het evenwicht bij hartfalen ontregelen. Eigenlijk dubieus dat nsaid’s overal verkrijgbaar zijn. Soms ontstaat na inname van paracetamol of nsaid’s een ernstige huiduitslag. Bezoek de huisarts om duidelijk te krijgen of sprake is van een allergische reactie. Zo ja, noteer dat op een kaartje in uw portemonnee, zodat u deze informatie bij u draagt en anderen het in noodgevallen kunnen lezen. Voorkomen is beter dan genezen.