Menno de Bruyne is voorlichter bij de SGP Tweede Kamerfractie. Op deze plek geeft hij een kijkje achter de schermen van het hof en het Binnenhof
Amsterdam is de hoofdstad van Nederland. Zo staat het in de Grondwet. Merkwaardigerwijs staat dat niet in een apart artikel, maar staat het een beetje verdekt opgesteld in het artikel dat gaat over de beëdiging en de inhuldiging van het staatshoofd. In dat artikel wordt terloops vermeld dat deze plechtigheid dient te gebeuren ‘in de hoofdstad Amsterdam’.
Historici zijn het er overigens niet over eens sinds wannéér Amsterdam zich officieel hoofdstad mag noemen: 1808 of 1814? In beide gevallen is de uitverkiezing van Amsterdam overigens een koninklijke keuze. De vraag is alleen: welke koning? De Franse koning Lodewijk Napoleon of Koning Willem I, onze eerste Oranje¬koning.
Degenen die het houden op de Fransoos voeren voor hun stelling aan dat Lodewijk Napoleon zijn Koninkrijk Holland naar Frans voorbeeld wilde modelleren. Holland moest een eenheidsstaat worden, met een krachtig middelpunt à la Parijs. Al snel na z’n ambtsaanvaarding verklaarde Lodewijk Napoleon Amsterdam tot ‘zijn hoofdstad’. Met zijn gevolg nam hij in 1808 zijn intrek in wat toen nog het stad¬huis op de Dam was, nu het paleis op de Dam. De ministeries volgden snel daarna.
De tweede lezing van het hoofdstadverhaal komt uit bij koning Willem I, die het na zijn terugkeer uit Engelse ballingschap hoogstpersoonlijk voor Amsterdam opnam. Om zijn dankbaarheid te tonen over de dappere rol van de Amsterdammers bij het verjagen van de gehate Fransen, bombardeerde de eerste Oranjekoning Amsterdam in de Grondwet tot ‘hoofdstad’. Het sterkste bewijsstuk is een door Willem ei¬genhandig geschreven ‘Souvereine Beschikking’, luidend: ‘…aflegging van den Eed en plegtige Huldiging te Amsterdam, als de Hoofdstad.’ De drie laatste woorden waren door Willem I zelfs met zijn ‘krachtige hanenpoten’ onderstreept.
Helaas was de Grondwet van 1814 geen lang leven beschoren. Want in 1815 kreeg Nederland na de definitieve nederlaag van Napoleon België ‘cadeau’. En omdat de zuidelijke gewesten bezwaar maakten tegen de voorkeurspositie van Amster¬dam, verdween het woord ‘hoofdstad’ weer uit de Grondwet. Daarmee was Amsterdam zijn grondwettelijke titel al na een jaar weer kwijt. Niet dat Amsterdam geen hoofdstad meer was (daarvoor is een grond¬wettelijk keurmerk niet per se noodzake¬lijk), maar de ereplaats was verdwenen.
Dat bleef zo tot 1983. In dat jaar kreeg Nederland een helemaal herschreven Grondwet. En ziedaar, in die nieuwe editie dook Am¬sterdam weer op als hoofdstad, precies zoals de bepaling uit 1814. Er waren in Den Haag wel wat mopperaars die vonden dat zo’n speciale behandeling geen pas gaf, maar toenmalig minister Wiegel van Binnenlandse Zaken dacht daar anders over.
Hij zei in de Tweede Kamer dat door deze formulering „onvruchtbare discussies omtrent de posi-tie van Amsterdam als hoofdstad van het land” konden worden voorkomen. Een meerderheid in de Tweede Kamer en de Eerste Kamer was het daarmee eens, waarna koningin Beatrix, net als haar verre voorvader Willem in de negentiende eeuw, de eretitel van Amsterdam met haar vorstelijke ‘hanenpoten’ bekrachtigde…