Tekst C.A. Schipaanboord-de Vos Beeld Hanno de Vries
Is het de moeite waard om te proberen uit een huwelijkscrisis te komen? „Ja, voor honderd procent!” zegt drs. Corine Hotting (42), psycholoog en relatie- en gezinstherapeut. „Het is bovendien je plicht.” Van de stellen die zij begeleidt, komt zo’n 98 procent uit de crisis. „Als je er beiden aan wilt werken, is er heel veel hoop.” Corine vertelt waar het vaak misgaat en wat er nodig is om eruit te komen.
Waar gaat het mis?
Uit elkaar groeien. „Dit ontstaat vaak doordat stellen niet genoeg in elkaar investeren. Ze hebben soms de verkeerde verwachting dat een relatie vanzelf gaat, terwijl uit de praktijk duidelijk blijkt dat je aan een relatie moet blijven werken. Dat is supermoeilijk in deze tijd waarin zo veel druk, chaotisch en gehaast is. Er moet veel. Die druk van het leven heeft impact.”
Levensgebeurtenissen. „Denk aan verhuizen, een nieuwe baan of kinderen krijgen. Dat laatste is een test van de relatie. Met z’n tweeën ben je vaak gericht op de verbinding, maar kinderen maken de onderlinge verschillen veel meer openbaar. Zo kunnen man en vrouw een verschillende opvoedstijl hebben. Je ziet regelmatig dat mannen strenger zijn en vrouwen toegeeflijker, omdat zij de verbinding willen houden. Dit kan conflicten opleveren.
Een andere levensgebeurtenis met veel impact is rouw, zoals het verlies van een dierbare of kind. Mannen ervaren dat vaak heel anders dan vrouwen. Mannen moeten wat te doen hebben, terwijl vrouwen zich begrepen willen voelen. Als je elkaar niet begrijpt in zo’n rouwproces is het heel moeilijk om tegelijk op te blijven lopen.”
Overspel. „Meestal wordt dit niet bewust opgezocht, maar overkomt het je. Relatietherapeute Esther Perel zegt heel mooi dat overspel eigenlijk niet gaat over de relatie of over de ander, maar over welke behoefte je van jezelf niet goed hebt onderhouden.
Als je trouwt, verbind je je op een bepaalde manier aan elkaar, waardoor sommige aspecten van je persoonlijkheid niet zo tot uiting komen. Dat is logisch, want als je naast elkaar leeft, gaat het om geven en nemen. Het is dus belangrijk om samen regelmatig te reflecteren op hoe het gaat en of jullie voorzien worden in jullie behoeftes. Want je verandert als mens steeds weer en de relatie daardoor ook.”
Eigen geluk nastreven. „Ik hoor – ook mensen uit onze gezindte – weleens zeggen: ‘God wil dat ik gelukkig ben. Dus als ik verliefd word op een ander en met diegene verder wil, is dat goed’. Dat vind ik een heel gevaarlijke gedachte. Het gaat rechtstreeks tegen Gods Woord in. Dit zijn mensen die elke zondag horen: ‘Gij zult niet echtbreken’.
Het gaat hier om je eigen behoefte volgen, maar dat hoort niet bovenaan te staan. Wel dat je God gehoorzaam moet zijn en elkaar moet dienen. Dan draait het niet om jezelf, maar om God en de ander. Als het goed is, breng je als man en vrouw uit liefde veel offers voor elkaar.
Soms moet je keuzes maken die heel moeilijk zijn, maar dat houdt de Heere Jezus navolgen in. Hij gaf Zijn leven voor zondaren. Ik hoef mijn leven niet te geven, maar het kan mij wel wat kosten. Dat doet pijn. Mag liefde pijn doen? Het egoïsme dat ik soms tegenkom, verbaast me.”
Het moet goed voelen. „Maar het leven voelt niet altijd goed. Dat blijkt al uit de eerste zin van het huwelijksformulier: ‘Overmits den gehuwden gewoonlijk velerhande tegenspoed en kruis vanwege de zonde overkomt’.Je maakt samen gelukkige en mooie momenten mee, maar ook verdrietige dingen. Dan wil Hij de Helper zijn.”
Is elke crisis te overwinnen?
In haar werk ziet Corine heel veel voorbeelden van stellen die na een diepe crisis toch weer samen verder kunnen. „Als ik kijk naar mijn praktijk, Driesnoer, dan komt 98 procent van de stellen weer terug bij elkaar. Ik ben dus heel hoopvol! Als je allebei bereid bent om eraan te werken, in de spiegel te kijken naar je eigen aandeel en met God de weg wilt gaan, hoe moeilijk die ook is, dan is er heel veel hoop,” zegt Corine overtuigd.
„Zo begeleidde ik vorig jaar een stel waarbij sprake was van ontrouw. Ze zaten heel diep en hadden een lang pad te gaan. De verliefdheid moest wegzakken, ze moesten alles opengooien en weer verbinden met elkaar. Maar dat lukte! Dat geeft mij hoop. Daarom kan ik mijn werk blijven doen.”
Overspel
Toch komt het niet altijd goed, merkt Corine. „Ik ken een stel dat toch uit elkaar ging. De man pleegde meerdere keren overspel en de vrouw kwam daar niet meer overheen. Ze werd keer op keer teleurgesteld en durfde niet meer kwetsbaar te zijn. Dat begrijp ik ook. Overspel is zo’n diepe afwijzing!” zegt de psycholoog.
„Er zijn ook andere situaties waarin herstel moeilijk is. Zo ken ik een stel waarbij er sprake was van narcisme. De vrouw moest altijd op eieren lopen en kon nooit zichzelf zijn. Sommige vrouwen houden dat vol, anderen breken ervan,” legt ze uit.
Na even denken voegt ze toe: „Overigens blijkt uit onderzoek dat mensen die gescheiden zijn achteraf vaak zeggen dat ze beter niet hadden kunnen scheiden. Zodra ze een nieuwe relatie aangaan, gaat het vaak op dezelfde punten weer mis. Je kunt weglopen voor dingen, maar als je ze niet onder ogen kijkt, herhaalt het zich.”
Autisme
Corine kent ook een stel waarin het huwelijk nooit helemaal in evenwicht is, maar dat wel standhoudt. „De man heeft autisme. Hij kan zich emotioneel niet binden. De vrouw bouwde een netwerk om zich heen waar ze op terug kan vallen om haar emoties te uiten. Zo houdt zij het huwelijk dat God instelde toch vol, met hulp van de Heere en de mensen om haar heen. Ik gaf hen praktische tips om samen dingen te doen, zoals elke week een wandeling maken en zo toch verbinding te ervaren.”
Wijn op
Volgens Corine is het altijd de moeite waard om te proberen een huwelijkscrisis te overwinnen. „Voor honderd procent. Het is zelfs je plicht om ervoor te gaan. Want God heeft het huwelijk heel hoog staan. Het is een verbeelding van hoe Christus met Zijn Kerk omgaat. Het is dus een hoge roeping om een goed huwelijk te hebben. Hij zegende het huwelijk ook op je trouwdag,” zegt Corine.
„Ik vind het ook heel mooi dat de Heere Jezus op de bruiloft te Kana was. Toen de wijn op was, vroegen ze Hem om hulp. Wijn staat ook symbool voor vreugde. Dus is de vreugde in je huwelijk op? Dan moet je naar Hem toe gaan!
Voor een goed huwelijk heb je een goede relatie met de Heere nodig. Het is heel belangrijk dat je een band met Hem hebt en al je zorgen met Hem kan delen. Daarnaast ook dat je weet dat jij in Zijn handen bent, maar je geliefde ook, dat je voor elkaar kunt bidden en dat Gods Woord jullie kan bemoedigen of terechtwijzen.”
Wat is er nodig om uit een huwelijkscrisis te komen?
Zoek hulp. „Je moet misschien een drempel over, maar bij heftige problemen kom je er samen waarschijnlijk niet uit. Het is juist heel moedig om hulp te zoeken en aan je huwelijk te werken. Overigens mag je ook hulp zoeken als je tegen kleine dingen aan loopt.
Ik merk dat jonge stellen makkelijker hulp zoeken. Dat is heel positief! Want hoe eerder je hulp zoekt, hoe makkelijker je erbovenop komt.
Ik zie vaak drie soorten stellen terug in mijn praktijk. Zij die net de eerste kinderen hebben, zij die rond de vijftien jaar getrouwd zijn en een druk gezin met pubers hebben en zij waarbij het nest leeg is en die moeten ontdekken hoe ze samen verdergaan.”
Zet de ander op de eerste plek. „Houd elke week zeker een paar avonden de rust en tijd voor elkaar. En overleg eerst samen voordat je iets in de agenda plant.
Daarnaast moet je bij elkaar te rade gaan als je ergens een mening over moet vormen. Ga niet op zoek naar de mening van anderen, maar vraag je geliefde wat hij of zij vindt. Het is soms verrassend wat je dan hoort, maar dat is zeker goed voor het ervaren dat je er echt voor elkaar bent.”
Luister goed naar de ander. „En probeer je in die ander te verplaatsen, zodat je begrijpt wat hij of zij voelt en ervaart.”
Ontmoet elkaar van hart tot hart. „Kijk niet alleen naar wat je ziet aan de buitenkant. Dat is wel wat er vaak gebeurt en waar je meteen op ingaat. Kijk dieper. Leer de ander te zien zoals hij of zij is met de mooie kanten en de gebrokenheid en pijn die elk mens in zich heeft. Waardeer en accepteer die.”
Bid samen. „Leg je zorgen en vragen samen aan de Heere voor. En vraag bijvoorbeeld aan de ander waarin je voor hem/haar kunt bidden. Je mag hierin ook weten dat Hij bij jullie is. In het huwelijksformulier staat namelijk dat Hij de getrouwden nabij is.”
Lees samen uit de Bijbel. „Lees bijvoorbeeld in de Psalmen, zij geven alle kleuren van het leven aan.”
Vergeef elkaar. „Dat kan superheftig zijn, vooral na overspel of pornoverslaving. Vergeven is een bewuste keuze om de ander zijn of haar fouten niet na te blijven dragen, maar om het los te laten en bij God te laten. Als er geen vergeving komt, is een relatie niet te redden.
Tegelijkertijd moet het soms ook groeien. Bij vergeving gaat het erom dat je voelt dat de ander erkent welke pijn je hebt geleden en wat hij of zij jou aandeed. Dat mag ook af en toe benoemd blijven worden, zoals: ‘Ik snap dat je het nog lastig vindt om mij te vertrouwen’. Als je zo voelt dat de ander begrijpt wat jou aangedaan is, kan het zakken en kan er vergeving plaatsvinden.”
Weet hoe je samen verder wilt. „Bespreek welke verwachtingen je hebt van elkaar en geef elkaar de ruimte. Want het is fijn om samen te zijn, maar je bent ook jezelf. Dat is een wisselwerking. Bedenk hoe je daar samen vorm aan geeft.”
Wat moet je vooral niet doen in een huwelijkscrisis?
Schelden. „Met schelden, verwijten, doodzwijgen of vechten maak je veel kapot. Er ontstaat dan een vreselijke sfeer. Het gaat hier om het respect en het in gedachten houden van de waardigheid van de ander. Probeer het vanuit een teamgedachte te benaderen. Jij mag anders zijn dan ik en we ervaren het verschillend, maar we komen er samen wel uit.”
Weglopen. „Het is niet goed om weg te lopen en de ander in de steek te laten. Natuurlijk mag je wel een time-out nemen als emoties te hoog oplopen. Dat kan zelfs beter zijn, want als emoties te hoog oplopen, staat het rationele brein uit. Maar zodra de emoties gezakt zijn, is het goed om weer verder in gesprek te gaan. Dat kan heel lastig zijn. Probeer vooral goed naar de ander te luisteren.
Dreigen met scheiding. „Wat je op nare momenten geneigd bent om te zeggen, is vaak het tegenovergestelde van wat je nodig hebt. Waarschijnlijk bedoel je: ‘Ik voel me wanhopig, blijf bij me’. Dreigen met scheiding is hetzelfde als het gevoel activeren dat de ander je gaat kwijtraken. En dat is het naarste gevoel dat je in een relatie kunt hebben. Probeer directer te zijn over wat je eigenlijk nodig hebt.”
Dit artikel verscheen in de GezinsGids van 16 mei 2024, als onderdeel van een groter artikel over ‘vechten voor je huwelijk’.