Heilzame_verhoudingenklOnbegrensde vrijheid leidt tot chaos in de samenleving, maar evengoed binnen het gezin. Als de Amerikaanse schrijver Gary Chapman de vijf kenmerken van een gezond gezin beschrijft, noemt hij gehoorzaamheid als laatste kenmerk.

 

Er was eens een klein jongetje dat met zijn moeder boodschappen deed in de supermarkt. Hij mocht de boodschappenkar duwen. Bij de kassa botste het ventje verschillende keren achter elkaar tegen de benen van een oude man die voor hem stond. De oude man keek eerst ontstemd om en toen het ventje door bleef gaan, sprak hij de moeder daarop aan. Die verontschuldigde zich: „Hij krijgt een vrije opvoeding.” De oude baas greep naar een pak vla in zijn eigen karretje, trok het open en goot het over het hoofd van het kereltje. „Zo,” zei hij, „ik heb ook een vrij opvoeding gehad.”

 

Het is een bekende anekdote, die duidelijk laat zien dat gezag en regels onmisbaar zijn in de opvoeding. Als we kinderen hun gang laten gaan, maken we kleine dictators van ze.

Gehoorzaamheid is geen vies woord. Regels zorgen voor orde. In Nederland weet je dat je rechts moet rijden. Dat is een heldere regel, die het mogelijk maakt om heelhuids van A naar B te komen. Regels geven veiligheid, ze bieden bescherming. In elk gezin zijn er regels. Kinderen moeten leren om zich daaraan te houden. Kinderen moeten leren dat er gezag is. Daaraan moeten ze gehoorzamen. Nu is gezag geen blinde autoriteit. Gezag komt van het woord zeggen. Ouders hebben iets te zeggen over hun kind. Het gezag is door de Heere op hun schouders gelegd; het ouderlijk gezag is afgeleid van het gezag van God. Het is belangrijk dat ouders ook echt iets te zeggen hebben. Zij moeten hun gezag uitoefenen in navolging van de Heere. Hun regels en hun opvoeding moeten iets weerspiegelen van Zijn heilige wil! Dat is een grote verantwoordelijkheid.

 

Regel of relatie

Gezag strekt dus verder dan alleen het zich houden aan regels. Gezag betekent dat ouders zich ook gedragen als gezagsdragers. Dat ze zich inzetten voor de vrede in hun gezin, voor het welzijn van hun kinderen. In gezinnen waar veel strijd is, draait het vaak om regels. In een gezond gezin werken ouders echter aan een relatie met hun kind. Ze investeren in een goede band met hun kind. Ze laten merken dat hun kind geliefd wordt. Ze besteden tijd aan hun kinderen. Zonder een goede relatie worden regels al snel tot onderwerp van strijd.

Een goede relatie betekent echter niet dat een kind altijd automatisch gehoorzaamt. Daarom zijn regels onmisbaar. Ze geven binnen een gezin orde en duidelijkheid. Er zijn veel verschillende regels te bedenken. In de meeste gezinnen geldt de regel dat je niet met volle mond praat en tijdens het eten niet van tafel loopt. Dat kinderen zelf hun fiets in de schuur zetten. Er zijn regels over de tijd dat je thuis moet zijn, over kleding, over huishoudelijke taken, over kerkgang. Regels geven de bakens aan: ze maken duidelijk wat wel en wat niet mag.

 

Eren

In een gezond gezin eren kinderen hun ouders. Het woord ‘eren’ komt regelrecht uit de tien geboden: Eert uw vader en uw moeder. Dat eren gaat overigens verder dan alleen de kinder- en tienerleeftijd. Ook volwassen kinderen dienen hun ouders te eren. Nu is eren niet hetzelfde als slaafse volgzaamheid. Eren betekent: gewicht toekennen. Acht geven op hun onderwijs, hen liefhebben, hen trouw zijn. De Catechismus vult daarbij aan dat kinderen ook geduld moeten hebben met de zwakheden en gebreken van hun ouders. In de Bijbel wordt aan het ouderlijk gezag dus een hoge plaats toegekend. Kinderen moeten hun ouders eren. Waarom? Omdat God ouders en kinderen aan elkaar geeft.

Eren staat niet los van het voorbeeld dat de ouders laten zien. Van kinderen wordt eer gevraagd; van ouders wordt gevraagd dat ze zich eerbaar gedragen. Het is voor een kind allerminst gemakkelijk om een driftige vader toch te eren. Zeker, ook het kind van een driftige vader moet zijn ouder eren. Maar het wordt het kind wel moeilijk gemaakt. Om maar te zwijgen van ouders die elkaar het leven zuur maken.

Kinderen die hun ouders eren: het behoort tot de vitamines van een gezond gezin. Het handhaaft de gezagsverhoudingen die heilzaam en Bijbels zijn. Ouders die hun gezag met ere dragen: ook dát behoort tot een gezond gezin. Onze samenleving en onze kerken zijn dringend verlegen om zulke ouders, om zulke kinderen, om zulke gezonde gezinnen.

 

Goede regels

Goede regels voldoen aan een aantal kenmerken:

  • Regels dienen een doel: ze zijn goed voor het kind. Een regel is er niet om de regel.
  • Regels zijn redelijk.
  • Regels passen bij de leeftijdsfase van het kind.
  • Regels zijn duidelijk; ze worden ook uitgelegd aan het kind.
  • Bij een goede regel hoort ook een passende sanctie. Een straf moet altijd in verhouding staan tot de overtreding. Leg, als een kind wordt gestraft, ook uit waarom het wordt gestraft.

 

Het spreekt voor zich dat vader en moeder dezelfde regels moeten hanteren. Ze moeten het er samen over eens zijn welke regels ze stellen. Anders brengen ze kinderen in onzekerheid over welke regels er in huis gelden.

 

Stelling: Bij het opstellen van de regels is overleg tussen ouders en kind niet gewenst