altIk zie door de bomen het bos niet meer. Er is zoveel te kiezen, er is zoveel mogelijk. Wat moet ik eigenlijk met mijn leven? Ik ben er wel verantwoordelijk voor, maar als het mislukt, ben ik een loser’. Dit is een verzuchting die hoort bij het zogenaamde dertigersdilemma. Wat is daar de oorzaak van?

Het is aantrekkelijk om te kunnen kiezen. Er zijn dan alternatieven, je wordt niet vastgepind op één optie. De schaduwkanten van onze keuzemaatschappij worden echter ook steeds duidelijker. Het begrip keuzedwang, of erger nog: keuzestress, is inmiddels ingeburgerd. Kiezen roept spanning en vaak onzekerheid op. Als je ervoor kiest om bijvoorbeeld als zzp’er een eigen adviesbureau te beginnen, terwijl er ook een mogelijkheid was om in loondienst te gaan, besluit je om die laatste optie terzijde te schuiven. Het is of het een of het ander. Juist dat gegeven is één van de kenmerken van het dertigersdilemma. Vooral hoger opgeleide dertigers worstelen hiermee. Dr. C. van Halen, verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen, schrijft dat dertigers een soort identiteitscrisis doormaken. Een vraag als ‘Wat moet ik met mijn leven, is dit nu alles?’ werd vroeger pas op latere leeftijd gesteld. Die vraag hoorde bij de midlifecrisis.
Van Halen, en andere onderzoekers met hem, zien een relatie tussen enerzijds de geweldige groei van het aantal opleidingen, de vrijheid van jongeren om te kiezen wat ze willen en de gemiddeld langere studieduur, en anderzijds het dertigersdilemma waarmee velen worstelen. „De periode waarin jongvolwassenen levensbepalende keuzes maken, de ontwikkelingsfase, is in de afgelopen decennia enorm opgerekt. Er is een soort niemandsland ontstaan, een langere periode waarin jongeren proberen uit te vissen wat ze uit al die opties nu echt willen. Jongvolwassenen, vooral de hoger opgeleide jongeren, hebben simpelweg meer tijd gekregen om daarover te piekeren,” aldus de Nijmeegse wetenschapper.


Verantwoordelijk voor keuzes

Een aspect dat hierbij hoort en dat de zorgen rondom het dertigersdilemma verdiept, is het versterkte gevoel van de individuele verantwoordelijkheid die een ieder heeft voor zijn keuzes. ‘Mijn ontwikkeling is een zaak van mezelf, dus als het niet goed gaat, heb ik gefaald’ en ‘je toekomst ligt in je eigen hand’. Mensen zijn zelfbepalende wezens geworden, die ook hun eigen werkelijkheid creëren. De tijd dat jongeren ongeveer hetzelfde gingen doen als hun ouders, ligt achter ons. ‘Doe maar wat bij je past en wat je leuk vindt’, is een bekende uitspraak geworden. Al op jeugdige leeftijd worden jongeren op deze manier met zichzelf geconfronteerd. Niet iedereen kan die vrijheid aan. Velen zijn bang om ‘buiten boot te vallen’, om te mislukken. Dat is één van de redenen dat zo veel dertigers zo lang mogelijk allerlei opties openhouden. ‘Wil ik journalist worden of toch liever het bedrijfsleven in? Leraar worden lijkt me trouwens ook wel wat. Ik doe gewoon van alles wat. Dan stel ik de keuze nog even uit. Wil ik kinderen? Ja, maar nu nog even niet. Ik begin net aan een nieuwe baan en we willen nog… Ik ben nog maar net 32, dus ik heb nog wel even de tijd’. Velen menen dat het goed is voor je Curriculum Vitae als je hier en daar een paar jaar hebt gewerkt, ervaring hebt opgedaan in een heel andere instelling en een poosje in buitenland hebt gestudeerd. Jaren bij één  werkgever werken wordt in deze opvatting niet meer gezien als trouw, maar is veeleer een uiting van oubolligheid en angst voor nieuwe uitdagingen. Deskundigen adviseren twijfelende dertigers om te leren knopen door te hakken en niet al te streng voor zichzelf te zijn. Genieten van de keuze voorkomt dat de twijfel toeslaat.

 

Kompas

Ook aan het verschijnsel van het dertigersdilemma is te zien dat onze samenleving in betrekkelijk korte tijd grondig is veranderd. De ingrijpende veranderingen hebben hun weerslag op het denken en doen van mensen. Snelheid, digitalisering, secularisering en andere dominante kenmerken van onze tijd hebben oude waarden zoals trouw, diepgang en roepingsbesef ten opzichte van God, als Schepper van ons leven, grotendeels vervangen. Daarom is het van belang om vooral in onze tijd ernst te maken met het leven volgens een richtsnoer dat al eeuwen lang vastheid en zekerheid geeft. Tegenover de uitroep ‘Ik zie door de bomen het bos niet meer’ staat de uitspraak van de dichter uit Psalm 119 vers 53: ‘Uw Woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad’. Dat Woord geeft koers en evenwicht, omdat het richting geeft zowel voor de tijd als voor de eeuwigheid.