altIn de kamer van Wim van Dijke (39) en Hilde van Dijke-van der Vlies (38) hangen vier canvasdoeken aan de muur. De foto’s van Aron (11), Hidde (9) en Elles (2,5) worden regelmatig vernieuwd. Eén foto wordt wel vernieuwd, maar qua leeftijd verandert het kindje op die foto niet. Het is de foto van Levi, de tweelingbroer van Aron. Hij overleed toen hij negen maanden oud was.

Hilde: „Levi blijft op de foto altijd de kleinste, terwijl hij de oudste in ons gezin is. Van Levi komen er geen nieuwe foto’s meer bij. We hebben alleen onze herinneringen aan hem.” In dit artikel vertelt Hilde haar aangrijpende verhaal.

„Begin december 2004 werd Levi ziek. Hij spuugde geregeld en had een klein beetje koorts. In deze maand zijn we een aantal keer bij de huisarts geweest. Ook Aron, zijn tweelingbroertje, was een beetje snotterig en er kwamen tanden door. Op Tweede Kerstdag waren we met heel de familie bij elkaar. Levi was die dag echt heel ziek. De dag na Kerst zijn we naar de huisarts gegaan en die stuurde ons gelijk door. Na één dag en een aantal onderzoeken bleek dat Levi kanker had. Hoe en wat wisten we niet, maar we moesten met spoed naar het AMC in Amsterdam. Per ambulance gingen we ernaartoe, een indrukwekkende reis. De hele rit heb ik hem op schoot mogen houden. Levi was zo ziek! Hij verloor veel bloed. Na enkele dagen kregen we de diagnose: hepatoblastoom. Een leverkanker met ook een uitzaaiing in zijn longen. Levi was ziek en werd nog zieker…
Iedere dag en nacht waren we bij hem, we verbleven in het Ronald MC Donaldhuis. Onze familie en vrienden zorgden in dit huis voor Aron en kookten iedere dag voor ons. Levi kreeg veel onderzoeken. Tussendoor knuffelden we met hem en zaten met hem op schoot. Eén van de moeilijkste dingen in zijn ziek-zijn, vonden wij dat hij eigenlijk niet meer op schoot wilde, ook niet om te knuffelen. Hij wilde rust. We waren heel dankbaar als hij rustig sliep.”

Afscheid nemen
„Alle behandelingen mochten niet de juiste uitwerking hebben. De tumor bleef doorgroeien. Uiteindelijk lag Levi op de intensive care (IC). We mochten niet meer bij hem slapen en moesten iedere avond afscheid nemen. Levi heeft negen dagen op de IC gelegen. Toen is hij, na 4,5 week ziek te zijn geweest, overleden terwijl hij bij ons op schoot lag. De beide opa’s waren er ook bij. Onze andere zoon, Aron, was in het Ronald MC Donaldhuis met de oma’s. We wisten die zondag dat Levi zou gaan sterven. Het is bijzonder hoe God zorgde dat we overgave kregen om Levi terug te geven aan God, zijn Hemelse Vader. We hebben enkele uren voor zijn overlijden met elkaar psalm 43 vers drie en viergezongen: ‘Die na kortstondig ongeneugt, mij eindeloos verheugt’. Dit werd werkelijkheid. Een groot verdriet, maar ook een grote troost.”


Voor en na

„Het verlies van onze Levi zorgt ervoor dat we een leven voor Levi en een leven na Levi kennen. Ongemerkt spreken we er ook zo over. Het verlies van Levi heeft ons leven heel erg beïnvloed. Een kind verliezen, voelt alsof er iets van jezelf wordt afgescheurd. Intussen zijn we tien jaar verder, toch voelt het nog steeds zo. Je bent nooit meer compleet. Voor de buitenwereld zien we eruit als een compleet gelukkig gezin. Gelukkig zijn we wel, maar compleet niet. Je mist hem altijd. De lege plaats verandert niet.

Het verdriet verandert wel. In het begin waren wij echt aan het overleven. We waren zo moe door alle spanning en emoties. We zijn beiden weer redelijk snel aan het werk gegaan om weer in een ‘gewoon’ ritme te komen. Alles is echter anders. Overal waar je komt, lijkt iedereen veranderd. Maar dat is niet zo: wíj waren veranderd. Ik was heel zwart-wit en vond veel dingen onnodig of onzin. Heel veel dingen interesseerden me in het begin niet.
Het verdriet en de lege plaats worden niet minder, maar door de jaren heen weten we er beter mee om te gaan. Toch zijn er nog steeds onverwachte momenten, waarop we schrikken van onze eigen emoties. Vooral met hoogtijdagen, als we met de hele familie bij elkaar zijn, missen we Levi erg. Dan doet ons hart letterlijk pijn. Iemand zei eens dat God Zijn handen om je hart heen legt, om de open wond niet te voelen. En dat is de genade van God die ook wij ervaren, tot op de dag van vandaag.”

Dit is een selectie van een artikel uit zet ZomerNummer van de GezinsGids