De eerste helft van de negentiende eeuw was niet alleen voor Schotland, maar ook voor de evangelie- verkondiging onder Israël een bijzonder gezegende tijd. Precies tweehonderd jaar geleden werd een prediker geboren die in beide opzichtenveel vrucht mocht zien: Robert Murray Mc Cheyne. Helaas stierf de jonge Schotse prediker reeds op 29-jarige leeftijd!
Eén van de christelijke gereformeerde predikanten op Urk, ds. H. Polinder, vertelt dat zijn geestelijke leven van jongs af aan door de geschriften van McCheyne is beïnvloed. „Toen de geestelijke dingen aan het einde van de middelbare schooltijd voor me begonnen te leven, kreeg ik het boekje Christus ons alles van McCheyne in handen. Ik las en herlas het; ik verslond het als het ware. Het sprak me erg aan vanwege de helderheid, de duidelijkheid in de geestelijke dingen die in die tijd voor mij begonnen te leven. Andere boeken van hem volgden. Het verlangen om iets van hem door te geven groeide. Toen ik later als predikant gevraagd werd om een kerkhistorische lezing te houden, kwam ik al gauw bij McCheyne en zijn geestverwanten uit.”
Jeugd
„In de tijd waarin McCheyne opgroeide, maakten de zogeheten ‘moderates’ voor een groot deel de dienst uit in de Schotse kerk,” vertelt dominee Polinder. „Zij predikten een heel voorwaardelijk evangelie. Om tot Christus te mogen komen moest je aan een aantal voorwaarden voldoen. Wettische heiligmaking, een net leven dus, werd een weg tot Christus. De jonge Robert ademde in de kerk die sfeer in, maar deed daarnaast aan allerlei zonden mee. De diepte en de ernst van de zonde ging hij pas later inzien, na het sterven van zijn broer die de Heere vreesde. Die aangrijpende gebeurtenis gaf ook de doorslag in zijn worstelingen omtrent zijn roeping tot predikant. Zijn dagboek met zijn aantekeningen over de gang van zijn geestelijk leven getuigt daarvan. Hij was toen bijna achttien jaar oud.”
Kandidaat McCheyne werd in de zomer van 1835 hulpprediker in Larbert en Dunipace onder leiding van ds. John Bonar. Ruim een jaar later werd hij door zijn ‘mentor’ bevestigd in zijn eerste en enige gemeente: de St. Peter’s Church te Dundee. Zijn prediking werd rijk gezegend. Vanaf zijn eerste preek werden er mensen tot Christus gebracht.
Kerkplanting
„Eén van de hoogleraren van wie McCheyne zijn opleiding aan de universiteit van Edinburgh had ontvangen, was Thomas Chalmers,” vertelt ds. Polinder. „Die gedreven prediker was begonnen her en der kerken te planten. Of het in de woeste Schotse Hooglanden of in nieuwe stadswijken was deed er niet toe. Overal waar het evangelie niet klonk moest het gebracht worden. Het lukte hem zijn afgestudeerde studenten op zulke plaatsen te krijgen. De St. Peters Church was ook zo’n kerkplanting, geplant door de St. John’s Church in dezelfde stad.”
„Ik denk dat het onderscheid tussen predikant, evangelist en zendeling daardoor voor McCheyne maar heel dun geweest is. Je ziet die ruime taakopvatting niet alleen bij McCheyne, maar ook bij de Bonars en anderen. Ze hunkerden ernaar dat in heel Schotland, liever nog, in heel de wereld, het licht van het evangelie zou schijnen. Chalmers heeft het als een zegen ervaren dat de Heere in die tijd zoveel jonge mannen gaf die bereid waren op zulke plaatsen het evangelie te prediken!”
Ook McCheyne bezocht degenen die niet in de kerk kwamen zeer intensief met het evangelie. Die niets ontziende ijver om zielen voor Christus te winnen kostte hem tenslotte letterlijk zijn leven. Bij één van zijn laatste bezoeken liep hij ziektekiemen op. Zijn toch al zwakke lichaam bezweek daar tenslotte aan. De laatste dag voor zijn dood moet hij grotendeels in gebed voor zijn gemeente doorgebracht hebben.”
„McCheynes prediking in Dundee moet een bijzondere kracht gehad hebben. Hij begon met niets, maar in enkele jaren nam het aantal kerkgangers toe tot zo’n elfhonderd. Hij staat midden in de puriteinse traditie. Hij stelt het leven van de mensen heel direct in het licht van de eeuwigheid: ‘Wij dan wetende de schrik des Heeren bewegen de mensen tot het geloof’. En: ‘De liefde van Christus dringt ons.’ Je merkt dat hij ná de Erskines en Boston leefde. Hij accentueert op dezelfde manier de prediking van Christus en het aanbod van genade.”
Meer over Robert Murray Mc Cheyne leest u in de GezinsGids van 16 mei.