Menno de Bruyne is voorlichter bij de SGP Tweede Kamerfractie. Op deze plek geeft hij een kijkje achter de schermen van het hof en het BinnenhofEr zijn nog steeds mensen die denken dat ze alles mogen uitkramen en doen omdat we vrijheid van meningsuiting hebben. Mis! Natuurlijk, in de Grondwet staat dat er vrijheid van meningsuiting is, maar daar staat uitdrukkelijk bij: ‘…behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.’ Iemand beledigen mag bijvoorbeeld niet. Zoals de wet ook majesteitsschennis verbiedt.
Misdrijven
Een paar weken geleden ontstond er grote ophef over een vunzig filmpje over koningin Beatrix. Kan de koningin naar de rechter stappen en daar wat aan doen? Het antwoord is ‘ja’. In de Strafwet staan namelijk een paar artikelen over ‘misdrijven tegen de koninklijke waardigheid’. Dan hebben we het over wat in de volksmond ‘majesteitsschennis’ wordt genoemd. Eigenlijk is majesteitsschennis een bijzondere vorm van beledigen.
Wat voor verschil maakt het als je niet Jan Modaal, maar koningin Beatrix beledigt? Het verschil zit vooral in de hoogte van de straf. Het uitschelden van Jan Modaal kan de schuldige komen te staan op een gevan¬ge¬nisstraf van maximaal twee jaar. Bij de konin¬gin kan een veroordeling uit¬draaien op vijf jaar cel. Legt de rechter een geldboete op, dan is er geen verschil: of het nu het staatshoofd betreft of een ‘gewone’ staatsburger, de financiële aderlating kan oplopen tot ruim 11000 euro.
Coulant
En dan de vraag: wat is nu precies beledigend en wat niet? In de praktijk is dat de moeilijkste vraag. Als je kijkt naar de geschiedenis van de ‘majesteitsschennis’, dan zie je dat rechters nogal wat verschillende dingen mee laat wegen. Zo zijn ze bij ‘kunstenaars’ (of wat daarvoor door moet gaan) heel coulant. Die mogen meer dan ‘gewone’ mensen. Ook kan er veel mee door als de belediging bedoeld is om misstanden aan de kaak te stellen en de mensen ‘wakker moeten worden geschud’.
En dan is er nog de factor tijd. Wat vroeger een belediging was, hoeft dat vandaag niet meer te zijn. In de negentiende eeuw belandde iemand achter de tralies omdat hij op een fluitje blies toen de koninginnen Emma en Julia¬na in een koets passeerden. De Amsterdamse recht¬bank vond dat ‘iemand uitfluiten een hande¬ling is waardoor men zijn minachting te kennen geeft, en dus in strijd is met de eerbied en het ontzag dat een ieder ver¬schul¬digd is aan de koninklijke waardigheid…’
Veroordelingen
Het aantal veroordelingen na 1945 is klein. Zeker in en na de jaren ’60, toen vrijheid-blijheid het parool was en het bespotten van autoriteiten in linkse kringen als een heldendaad werd gezien, waren koningin Juliana en haar familie vaak het mikpunt van allerlei soorten smeerlapperij. Zó er al een aanklacht werd ingediend, dan werd die later gewoon geseponeerd.
Ook nu nog gaan veel ‘majesteitsschenners’ vrijuit, al lijkt er de laatste tijd weer wat meer werk van gemaakt te worden. In 2007 moest de 47-jarige uit Suriname afkomstige Regilio A. 400 euro lappen omdat hij koningin Beatrix uitmaakte voor van alles en nog wat. En soms kan het ook gewoon verstandig zijn de ‘lolbroeken’ te negeren. Een proces levert altijd nóg meer publi¬citeit op voor de ge¬wraakte belediging. Tegen die achtergrond kan koningin Beatrix maar beter een voorbeeld nemen aan Willem de Zwijger…