Tekst N. Overduin Beeld Anneke Vat-Pul

Meer dan alle andere kerkgangers brengen ze de kerstdagen door in de kerk. Kostersechtpaar Martijn en Wiepkje van Eijk uit Meerkerk plant de familie-ontmoetingen om de kerkdiensten heen. „De verwachtingen van een diner of een bijzondere taart kunnen we niet waarmaken, maar iedereen is wel heel welkom. Dat weten onze familieleden gelukkig ook.”

In Meerkerk, naast de christelijke gereformeerde kerk, staat een schattig huisje met rode luiken. Achter de ramen woont het gastvrije gezin Van Eijk. Wiepkje en Martijn geven al bijna tien jaar samen met hun drie kinderen invulling aan het kosterschap. Ze zorgen voor een warm welkom voor de bezoekers. In de winterperiode soms best een uitdaging!
Ze doen hun werk als koster met toewijding en liefde. Het werk hoort inmiddels helemaal bij hen en hun gezin. Ze passen hun leven erop aan, maar maken ook tijd om met elkaar als gezin fijne dingen te doen. Soms combineren ze het: dan helpen de oudste twee mee met het werk in de kerk. Een mooie plek om met elkaar aan de slag te gaan!

Mooie kans
Het echtpaar raakt op een bijzondere manier bij het kosterschap betrokken. Wiepkje: „We waren net getrouwd toen de vacature voor kostersechtpaar op ons pad kwam. We woonden op dat moment in Nieuwegein, waar we een klein appartement huurden. Op een avond kwamen vrienden langs en die wezen ons op de vacature die eraan zat te komen in Meerkerk. Inclusief een mooi huis, vertelden ze ons met een knipoog.”  

Martijn: „Zo’n tien jaar geleden was het ook al een uitdaging om als starter een betaalbare woning te vinden. Dit was best een mooie kans, want behalve dat ik interesse had in het kostersvak verlangden we ook naar een eigen huis.”

Toch geeft dat huis niet de doorslag. Martijn is namelijk al bekend met het werk in de kerk: zijn opa was koster toen hij nog een kleine jongen was. „Ik ging graag met mijn opa mee en leerde het vak van binnenuit een beetje kennen. Ik wist dus best waar we het over hadden.”
Wiepkje: „We waren eigenlijk allebei zo enthousiast, we hebben die nacht bijna niet geslapen. Daarom hebben we nog even gewacht met het sturen van onze reactie, maar toen onze brief weg was, ging het balletje al snel rollen.” Bijkomend voordeel: Wiepkje is opgegroeid in Meerkerk. Haar familie woont er nog en ziet ze zondag in ieder geval in de kerk.
Na een bezoek en een gesprek waarin over en weer de verwachtingen worden uitgesproken gaat het snel. „De ene zaterdag vertrok het vorige kostersechtpaar, een week later konden wij de woning betrekken.” Lachend: „We konden gelijk beginnen, want de eerste activiteit die gepland stond was een ambtsdragersconferentie. Dat was best een hele uitdaging, maar we wisten toen gelijk waar we aan waren begonnen.”

Flexibele werkgever
Het stel doorstaat de vuurproef met glans. Na de eerste drukke activiteit volgt de rustige zomerperiode en krijgen ze gelegenheid om het één en ander op te pakken. Zo bereiden Martijn en Wiepkje zich goed voor op de start van het winterseizoen.

In de winter is het namelijk een stuk drukker. De catechisaties en de clubs worden in de kerk gehouden, maar ook het onderhoud en de voorbereidingen voor de diensten vragen wat meer werk. Zo zorgt Martijn er op tijd voor dat de kerk voldoende verwarmd is en dat de oprit van het kerkpad schoon en begaanbaar is.
De kostersbaan is een vrijwilligersbaan. Martijn werkt doordeweeks als tekenaar bij een bouwkundig bedrijf en Wiepkje werkt één dag in de week als ict’er en gymdocent op een basisschool in Leerdam. Flexibele werkgevers zijn belangrijk bij dit werk, en beiden zijn blij dat ze voldoende tijd hebben naast hun werk om dit te doen.

Op zaterdagmorgen krijgt Martijn meestal de liturgie door. „Het psalmbord zetten we op zaterdag klaar, we lopen de wc’s na, ruimen de laatste papiertjes op. Zondag zijn we vroeg in de kerk en zorgen we dat alles klaarstaat voor de dienst.”

Wiepkje: „Het is fijn om zo bezig te zijn in de kerk, als voorbereiding op de diensten. Voor het schoonmaken van de kerk zijn vrijwilligers, eigenlijk hoeven we daar niet naar om te kijken. Ook de techniek wordt door een aantal gemeenteleden gedaan. Het is fijn dat er zo veel vrijwilligers meehelpen om alles goed te laten verlopen.

Doordeweeks zijn we regelmatig druk met rouw- en trouwdiensten. Dat zijn fijne dingen om te doen. Daardoor hebben we soms heel mooie en spontane gesprekken.”

Martijn: „Ons werk bestaat voornamelijk uit ‘er zijn’, dat betekent dus dat je voor de verenigingen en catechisaties de deur opendoet. Verenigingen doen inmiddels grotendeels alles zelf, ze zetten bijvoorbeeld ook zelf de koffie en ruimen het weer op.

Wanneer het laat wordt, doen ze zelf de sleutel door de brievenbus. In het begin wachtten we altijd tot de laatste vertrokken was, maar nu met de jongste kinderen moeten we er meestal de volgende morgen weer vroeg uit.”

Drie dagen

De kerstdagen zijn druk. Komend jaar zijn het drie dagen achter elkaar. Dat betekent drie dagen de kerk onderhouden, opendoen, psalmborden klaarzetten en de wc’s schoonhouden. Wiepkje: „Het is druk. Ga maar na: je bent zo’n drie kwartier van tevoren in de kerk. Na de ochtenddienst bereid je je voor op de middagdienst, waardoor je pas om twaalf uur thuis bent. Dan ga je eten, rust je wat uit en om vijf uur ga je alweer beginnen met eten en de voorbereidingen voor de avonddienst. Daarna zorg je er ook voor dat de kerk weer schoon is.
We schuiven dus niet aan bij een kerstdiner. Soms zien we wat familieleden tussen de diensten door, dat proberen we om de diensten heen te plannen, maar echt weg kunnen we niet.

Dat is niet erg. Kerstfeest draait voor ons vooral om de geboorte van de Heere Jezus. Dat wonder staat voor ons centraal, en daar dragen de diensten aan bij.”
Dit jaar zullen de diensten misschien iets anders worden verdeeld, verwachten ze, en zal ook het kinderkerstfeest worden gehouden. „Kinderen brengen wat meer drukte mee, maar het is ook extra genieten tijdens deze diensten.”
De kerstvakantie ziet er bij familie Van Eijk net iets anders uit dan bij de meeste families met jonge kinderen. Wiepkje en Martijn proberen buiten de drukte van de kerkdiensten om tijd vrij te maken om leuke dingen met de kinderen te doen.

Pizza
Het stel doet dan niet aan een luxe kerstdiner, samen met de kinderen bereiden ze zich wel voor op het Kerstfeest. Wiepkje: „Ik ben niet echt een keukenprinses, maar ik kan wel genieten van een ‘varkenshaasje met champignonroomsaus’. Al eten we dat net zo lief een weekje eerder of later.”

Van bakken houdt Wiepkje wel. Voor de kerstdagen komt er dan ook vaak een tulband met veel spikkels en fondant. Lachend vertelt ze: „Dat is voor de kinderen heerlijk en je kunt er goed van delen.

De verwachtingen van een diner of een bijzondere taart kunnen we niet waarmaken, maar iedereen is wel heel welkom. Dat weten onze familieleden gelukkig ook.”

Sinds een aantal jaar hangt er in huize Van Eijk een adventsslinger. Elke dag wordt er een kaartje omgedraaid en mag er uitgekeken worden naar de komst van de Heere Jezus. Samen met zoontje Micha en dochter Thirza bereiden ze zich voor op het Kerstfeest.

Wiepkje: „De geboorte van de Heere Jezus staat centraal deze dagen. Dat vinden we belangrijk. Verder zijn we redelijk nuchter en doen we niet aan alle poespas of extra mooie kleding. Daar hoeft voor mij niet echt een jurk vol glitter en glamour bij. We trekken gewoon onze zondagse kleren aan en zien er netjes uit. Maar de aandacht willen we echt richten op wat we deze dagen mogen gedenken.

We hebben echt weleens een pizza in de oven geschoven. Of we dronken gezellig een warme mok chocomelk met elkaar. Dat kan evengoed gezellig zijn.”

Lekkage
Wiepkje en Martijn hebben een hulpkoster waar ze een beroep op kunnen doen. Zo kunnen ze altijd op iemand terugvallen. Soms is dat nodig, bijvoorbeeld bij de geboorte van de kinderen of tijdens ziekte. Peinzend: „Toch zijn we er zelf graag bij. Zeker rouwdiensten zijn ontroerend en bijzonder. Mensen vertellen soms heel persoonlijke verhalen, die zouden we niet willen missen. Het brengt ons ook veel.”
In de winter gaan er ook weleens dingen mis. Martijn: „Een aantal jaar geleden kwam ik in de kerk. Ik wilde alles gaan klaarmaken voor de avonddienst, die begint hier om half zeven. Het viel gelijk op dat de noodverlichting aan was gegaan. Dat was niet de bedoeling.

Ik deed de meterkast open en zag het gelijk: lekkage! Drie kwartier voor de dienst moest gaan beginnen. Wat doe je dan?”

Martijn krijgt hulp van één van de techniekmensen die de livestream aan het voorbereiden zijn. Ook schiet een bevriende elektricien te hulp. „Voor de dienst begon, is de verlichting gemaakt, maar op het orgel durfden we niet te spelen. Dat kost zo veel stroom, dat zou gevaarlijk kunnen zijn.” Uiteindelijk loopt het goed af en kan de dienst met wat kleine aanpassingen doorgang vinden. „Dat zijn de dingen die je bijblijven.”

Ook het weer zorgt af en toe voor obstakels. Wiepkje constateert lachend: „Hoewel het niet vaak sneeuwt in Nederland, sneeuwt of ijzelt het toch echt heel vaak op zondag. We hebben al heel wat keren het kerkplein schoongeveegd. Je moet er toch niet aan denken dat er iemand onderuit zou gaan!”

Dit interview verscheen in de GezinsGids van 8 december 2023 jl.