Tekst A. Janse

‘Onze dochter Sandra (8) is altijd al pittig geweest. Ze zoekt steeds meer onze grenzen op en of we nu boos worden, onze grenzen aangeven of niks doen, het lijkt niet veel te helpen. Wij voelen ons machteloos’. Wat nu?

Wat doe ik verkeerd?

Als je kind niet doet wat je wilt of zegt, kan dat je vreselijk frustreren. Het geeft een gevoel van falen en van machteloosheid: waarom luistert mijn kind niet naar mij? Misschien probeer je om de teugels nog strakker aan te trekken. ‘Als je nu niet luistert, dan…’ Maar ook dat werkt vaak niet effectief. Je kunt op deze manier in een behoorlijk negatieve cirkel terechtkomen. Je kind heeft de ene dag straf gehad, maar luistert de volgende dag weer niet. Dus heeft hij weer straf verdiend. Maar je kind kan toch ook niet iedere dag straf krijgen? Wat kun je je als ouder onmachtig voelen. Je voelt dat je iets verkeerd doet. Je hebt het idee dat je ‘gewoon’ nog meer autoriteit moet uitstralen, sterker moet zijn, strenger moet zijn
enzovoort. Maar hoe dan?

Handreikingen voor (jonge) kinderen

  1. Erken dat er een probleem is. Je hebt hier allebei een aandeel in: je kind hoe hij met jou omgaat, jij hoe je met hem of haar omgaat.
  2. Betrek onacceptabele dingen die je kind zegt nooit op jezelf. Houd er rekening mee dat ook bij je kind mogelijk onmacht een rol speelt.
  3. Ga in gesprek met je kind om te kijken waardoor het gedrag ontstaat. Sluit daarbij aan bij de leeftijd van je kind. Benoem concreet wat je ziet en wat dit met jou doet. Geef je kind de ruimte om alles te zeggen en te delen wat hij of zij wil.
  4. Kijk samen wat er moet veranderen om dit gedrag te doorbreken. Is het mogelijk om voor een compromis te kiezen? Houd dit in je achterhoofd.
  5. Leg de focus op het positieve. Je bent snel geneigd om te zeggen wat je kind niet moet doen: niet rennen, gillen, druk doen, niet te laat thuiskomen. Zeg in plaats hiervan wat je wel van je kind verwacht. Neem voldoende tijd voor het geven van ABC: Aandacht, Belangstelling en Complimenten.
  6. Evalueer regelmatig hoe het gaat. Leg ook daarbij de focus op het positieve. Kijk wat er goed gaat en naar wat er de komende tijd aandacht vraagt.
  7. Accepteer dat bij het opgroeien moeilijke momenten horen. Voor jou én voor je kind.

Onacceptabel gedrag, waar komt het vandaan?

Het is heel belangrijk om te ontdekken wat de oorzaak van onacceptabel gedrag is. Mogelijke oorzaken zijn:

✦ Het gedrag kan bij de leeftijd horen. Bijvoorbeeld de (peuter)puberteit
✦ Slaaptekort
✦ Negatieve beïnvloeding door vrienden of vriendinnen
✦ Moeite met ouderlijk gezag
✦ Psychosociale problemen
✦ Niet lekker in zijn of haar vel zitten. Bijvoorbeeld door leer-, gedrags- of persoonlijkheidsproblemen
✦ Gepest of achtergesteld worden
✦ Spanning voelen door zorgen in de (onveilige) thuissituatie
✦ Te hoge eisen stellen aan zichzelf

Omgaan met ‘dwarse’ pubers

  1. Investeer in een goede band. Ga regelmatig een dagje samen weg.
  2. Toon oprechte interesse en wat hij gedaan heeft en waar hij mee bezig is. Stel open vragen. Een puber is anti-controleren. Laat je betrokkenheid zien, zonder bemoeizucht.
  3. Stel duidelijke grenzen: wat wordt er van hen verwacht? Waar moeten ze zich aan houden. Wees consequent en kom na wat je beloofd hebt.
  4. Pubers waarderen het als je vraagt naar hun mening, zonder daar zelf gelijk een oordeel over te hebben. Ga open en eerlijk in gesprek.
  5. Daag een puber uit om met oplossingen te komen voor wat fout is gegaan. Laat hem meedenken over hoe het mogelijk anders kan. Kijk waar je kunt komen tot een compromis.
  6. Al lijkt het soms van niet: je puber heeft je heel hard nodig. Geef ABC: Aandacht, Belangstelling en Complimenten.

Tranen laten

Makkelijk gezegd, maar nu de weerbarstige praktijk. Je wilt zo graag dat alles wat je kind doet verantwoord is. Maar hoe vaak gebeuren er dingen die je liever niet zou willen (weten). Zeker
als je kinderen ouder worden. Het kan je een machteloos gevoel geven. Opvoeden is soms ook tranen laten. Je kind mag zien dat dingen jou raken. Bespreek dat je soms ook niet (meer) weet hóe het
moet. Deel eerlijk dat je zelf ook geen haar beter was en bent. Van nature luisteren we niet naar de Heere en Zijn instellingen. Dat moet de Heere ons steeds opnieuw leren. Deze kwetsbaarheid creëert openheid. Dat is de basis voor een goed gesprek: praten over jouw onmacht en die van je kind/puber. Leer je kind aan om al op jonge leeftijd alles samen bij de Heere in het gebed te brengen. Vraag vergeving voor je zonden, als ouder en als kind. En bid of de Heere jou en je kind wil vasthouden, dicht bij Zijn Woord. Want: ‘Uw macht is groot, Uw trouw zal nooit vergaan’ (Psalm 93:4, berijmd).

Het complete artikel (incl. opvoedstijlwijzer) verscheen in de GezinsGids van 8 september 2022.