Kunst en koningshuizen staan al eeuwenlang naast elkaar. In het verleden werd van vorsten verwacht dat ze goed uitziende paleizen hadden. De pracht en praal van het land moest worden getoond. Wat is er over van de relatie tussen koningshuis en kunst? Wat zeggen de leden van het koninklijk huis hierzelf over?
Koninklijke kunstenares
Wilhelmina: „Uren kan ik in Gods schepping doorbrengen. Daarna neem ik de penseel ter hand”
Wilhelmina was een enorme kunstliefhebber. Maar dat niet alleen, ze schilderde zelf ook ontzettend veel. Als ze op reis ging, nam ze haar schildersspullen altijd met zich mee. Wilhelmina probeerde kunst en religie met elkaar te verbinden. In al haar kunst was religie verborgen. In haar boek Eenzaam maar niet alleen schrijft ze hier over: „Mijn kunst staat geheel in het teken van mijn liefde voor de natuur en mijn innerlijke drang haar weer te geven, geheel zoals ik haar zie en aanvoel: in het teken van blijdschap bij het in mij opnemen van en verblijven in Gods schepping.” Ook schrijft ze: „Mijn kunst is voor mij een stuk religie. Uren kan ik in Gods schepping doorbrengen en haar in mij opnemen en op mij laten inwerken, teneinde haar aard en karakter te begrijpen. Daarna neem ik tekenstift en penseel ter hand om haar zo weer te geven als haar Schepper haar heeft gemaakt.”
Vaak begon Wilhelmina ’s morgens vroeg al te schilderen: „Ik begon om vijf uur ’s morgens terwijl de vuurbol achter mij nauwelijks boven de horizon was opgerezen en zijn stralen slechts de hemel en de toppen der bomen en heel enkele stammen in roze gloed zetten en het vroege morgenlicht de uitbottende bomen als een staalkaart van kleuren deed zien.”
Wilhelmina liet zelfs een rijdend atelier ontwerpen, zodat ze naar een plek kon worden gereden en daar ongestoord kon schilderen.Er is maar weinig werk van Wilhelmina zichtbaar voor publiek. In haar testament heeft ze namelijk bepaald dat haar schilderijen niet geëxposeerd mogen worden. Toch zijn er hier en daar wat schilderijen te zien, bijvoorbeeld op Paleis het Loo. Kleindochter Irene heeft in haar werkkamer ook een groot schilderij van haar oma hangen.
Boetseren met blinden
Beatrix: „In mijn tienertijd had ik weinig waardering voor moderne kunst, maar dat is nu helemaal veranderd”
Prinses Beatrix rekent schilderen en boetseren tot haar hobby’s. Van jongs af aan was ze hier al veel mee bezig. Na haar huwelijk deelde ze deze belangstelling met haar man. Samen organiseerde het stel culturele avonden op kasteel Drakensteyn, waar kunstenaars werden uitgenodigd. Zo verschenen Huub Oosterhuis en Hella Haasse in het kasteel. Haar kinderen werden ook door haar enthousiasme aangestoken. In filmfragmenten is te zien hoe Beatrix met haar zonen boetseert in haar eigen atelier. Op kasteel Drakensteyn was ook veel kunst aanwezig. Prinses Beatrix kocht die kunst. Prins Constantijn vertelde vorig jaar in een interview met de AVRO: „Wij hadden thuis veel moderne kunst, naast natuurlijk de vele afbeeldingen van verre voorvaderen.” Constantijn vertelde ook dat hij en zijn broers gewoon in de beelden mochten klimmen. „Mijn moeder was daarin wel tolerant, ja.”
Beatrix’ belangstelling voor kunst blijkt ook uit de keuzes die ze in haar agenda maakt. Jaarlijks is de prinses aanwezig op concerten in het Concertgebouw en bij de uitreiking van de koninklijke subsidies voor vrije schilderkunst in het Koninklijk Paleis op de Dam. In de periode dat Beatrix koningin was, kreeg ze les van bekende beeldhouwers en kunstenaars. In Madurodam is een beeldje te zien, dat in 1973 door haar gemaakt is. In 2009 liet Beatrix zich zien terwijl ze vrijwilligerswerk deed: ze boetseerde met blinden.
Prinses Beatrix maakte een verandering door. Vroeger hield ze niet van moderne kunst, maar dat is veranderd. Ze zegt daarover in 1988: „Als ik heel eerlijk ben, vond ik in mijn tienertijd moderne kunst heel erg moeilijk. Ik verzette me er nogal tegen. Ik vond het moeilijk te accepteren en te begrijpen. Ik had veel discussies en ik had er weinig waardering voor, maar dat is nu wel helemaal veranderd.”
Geheim
Prinses Beatrix laat haar werk niet vaak zien, omdat ze haar persoonlijke smaak geheim wil houden. De prinses koopt kunstwerken, maar er wordt geheim gehouden welke dat zijn. Nu de prinses met pensioen is, heeft ze extra tijd om zelf weer volop van kunst te genieten.
Meer over dit onderwerp leest u in de GezinsGids van 31 oktober.