Tekst P.J.A. van Nederpelt Beeld Gerben Vat
Ella de Pater (56) uit Boskoop heeft samen met haar man acht kinderen gekregen, in de leeftijd van vijftien tot 35 jaar. „Ja, dat zijn best uiteenlopende leeftijden. Op de negentiende verjaardag van onze tweede is de jongste geboren. Inmiddels zijn er nog maar twee kinderen thuis en hebben we negen kleinkinderen mogen krijgen. Onze dochter Nathalie van vijftien woont nog thuis, net als onze zoon Jorik van 21.” Genoeg ervaring rondom puberende kinderen dus. Wat herinnert ze zich vooral én hoe pakt ze het aan?
Ella: „Onze oudste is nu 35 jaar, maar als ik terugdenk aan toen zij in de puberteit kwam, lijkt dat voor mijn gevoel nog zo kort geleden. Wat ik me het beste kan herinneren, is dat je gaandeweg beseft dat je kinderen verder van je vandaan komen te staan als ze van de basisschool komen. Je hoeft dan immers niet meer mee naar school te lopen, je kent hun vrienden niet meer en ze gaan andere dingen doen dan wat ze normaal gesproken deden. Je moet ze dan echt gaan loslaten.
Voor mijzelf scheelde het dat ik in een gezin met negen kinderen ben opgegroeid, waarvan ik de oudste was. Voor mijn gevoel had ik thuis al van alles gezien en meegemaakt. Die herinneringen draag je toch mee in je eigen opvoeding. Natuurlijk doe je ook dingen anders, maar de principes van mijn ouderlijk huis heb ik veelal wel meegenomen.
Ik heb moeten leren om niet te nieuwsgierig te zijn bij mijn puberkinderen. Als ze bijvoorbeeld zeggen dat ze een eindje gaan fietsen en je vraagt waarheen, kan het zijn dat een puber er wat omheen draait. Het is dan iedere keer weer opnieuw een kunst om mee te leven, maar niet te nieuwsgierig te zijn. Vaak zeg ik dan maar: ‘Je hoeft geen details te vertellen, maar ik wil weten waar je bent’.
Als ze wat ouder worden, dan moet je het echt helemaal loslaten, dan hebben ze ook hun privéleven. Het mooie aan ouder wordende kinderen is dat ze je ook opeens kunnen verrassen. Bijvoorbeeld door op vakantie aan te bieden voor mij te koken, zodat ik een keer rustig aan kan doen.
Elkaar uitlokken
Een groot gezin geeft een mix van leeftijden. Hoe was dat? „Het is inderdaad altijd een uitdaging om ze allemaal evenveel aandacht te geven. Maar het mooie met verschillende leeftijden is dat de ouderen de jongeren weer betrekken bij dingen.
Zo is de oudste ooit, toen zij twaalf was, met een krantenwijkje begonnen. Die krantenwijk doen ze nog steeds. Dit baantje is van kind op kind overgegaan. We mogen echt terugkijken op een fijne, gezellige tijd met ons gezin.
Natuurlijk zaten ze bij ons ook weleens te ruziën. Als dat zo was, trok ik me dat aan en dacht ik: moet dat nu zo? Maar het grappige is dat ze juist die ruzies weer noemen als ze nu herinneringen ophalen. Ze weten dan nog precies van elkaar hoe ze elkaar plaagden en elkaar konden laten happen.
Als moeder maak je je dus op zulke momenten zorgen, maar nu besef ik steeds meer dat je het maar gewoon moet laten gebeuren. Een stel pubers aan tafel geeft altijd wel wat.
Er is er bijvoorbeeld altijd wel eentje bij die het laatste woord wil hebben. En de rest accepteert dat dan weer niet altijd.”
Warm thuis
Pubers opvoeden kan moeilijk zijn. Zeker wanneer ze een weg inslaan die je zelf anders zou willen. Op zulke momenten besef je heel sterk als moeder dat jouw ‘ja’ niet zomaar ‘ja’ meer is en je ‘nee’ niet zomaar ‘nee’. Kinderen in die leeftijd vragen heel vaak om argumenten, maar die kun je niet altijd geven. Aan bepaalde principes wil en kun je niet tornen. Je ouderhart doet zeer als kinderen een andere weg gaan. Maar het geeft ook altijd weer moed als je beseft dat je ze op hebt mogen opvoeden bij Gods Woord. Je kunt zelf je kinderen niet vasthouden, maar Hij wel. Opvoeden is echt loslaten, ook al wil je je kinderen nog zo graag een bepaalde richting in sturen.
Mijn man en ik hebben wel altijd geprobeerd om onze regels aan te blijven houden en de kinderen daarop aan te spreken: ‘Je weet wat we afgesproken hebben’. Maar dat zijn dan wel regels vanuit een warm thuis.
Ik hoor ouders weleens zeggen: ‘Als ze te laat zijn, gaat de deur op slot’. Dat zou ik niet kunnen, mijn kind is altijd welkom. Maar we hebben er dan later wel een gesprek over.
Vaste regels
Vaste regels hadden we bijvoorbeeld over hoe laat je thuiskomt. Daar moet ik ook weer bij zeggen dat veel van onze kinderen huiselijk waren en niet per se de deur uit hoefden op zaterdagavond. Maar degenen die dat wel wilden, wisten dat ze uiterlijk om half twaalf thuis moesten zijn.
De regels rond het gebruik van mobieltjes zijn wel verschoven. Toen onze oudste in de puberteit kwam, kon je alleen maar sms’jes versturen. Dat was allemaal nog niet zo spannend. Maar toen er steeds meer mogelijk was op de telefoon, hebben we de regel ingesteld dat je mobiel beneden blijft als je naar bed gaat. Zelf proberen we daar ook het goede voorbeeld in te geven en hem in de keukenla te leggen bij het naar bed gaan.
Ook op zondag doen we dit. Hierbij vinden we het belangrijk om uit te leggen dat deze regel geen wantrouwen is, maar dat we het doen ter bescherming, ook voor onszelf.
De regel geldt tot de kinderen op een bepaalde leeftijd komen dat ze hun eigen verantwoordelijkheid kunnen krijgen. Het verschilt per kind op welke leeftijd ze daaraan toe zijn.
Ook dan is vertrouwen altijd de basis. Vertrouwen geeft een band. Dat vind ik, als moeder, echt heel belangrijk. Tegen mijn kinderen benadruk ik altijd dat ik eerlijkheid waardeer, ook als je dingen hebt gedaan die niet goed zijn.”
Het complete interview met Ella verschijnt in de GezinsGids van 21 april 2022 D.V. In de GezinsGids van 5 mei D.V. verschijnt deel 2 over ‘pubers opvoeden’.