Netwerksamenleving

In toenemende mate voelen Nederlanders zich geen lid meer van één groep die bepalend is voor haar handelen. Ten tijde van de verzuiling was dit nog wel het geval. Tegenwoordig voelen Nederlanders zich meer en meer deel van verschillende verbanden en netwerken die geen van allen een doorslaggevend effect hebben op hun leven leven.

Men kiest zelf waar men bij wil horen en verbindt zich daaraan zolang men dat zelf wil.Dit zijn grote veranderingen t.o.v. de maatschappij van enkele decennia geleden. Ook binnen de gereformeerde gezindte zijn de gevolgen hiervan duidelijk zichtbaar. Deze ontwikkeling wordt besproken in de special over de netwerksamenleving die D.V. 21 oktober op de Wegwijsbeurs zal worden gepresenteerd.

Open stad
Met de netwerksamenleving, of meer specifiek: met de opkomst van informatietechnologie komen normen en waarden van buiten de gezindte luid en duidelijk binnen in de huiskamer. Dr. Van Klinken van het Ds. G.H. Kerstenonderwijscentrum stelt in de GezinsGids-special: “Door het internet is het gezin veranderd in een opengebroken stad waar invloeden van buitenaf vrij spel hebben.”
Dit heeft effect op de geldende waardeopvattingen, in het bijzonder die van de jongere generaties. Deze opvattingen worden steeds minder direct ontleend aan de geldende norm binnen het kerkgenootschap waartoe men behoort. In plaats daarvan worden ze gevormd door de eigen afwegingen die men maakt op basis van de zelf gevonden feiten. De mening van autoriteiten zoals kerk en ouders beïnvloeden deze wel, maar zijn niet langer bepalend.

Knip en plak-geloof
In het geloofsleven van veel kerkgangers is de invloed van de netwerksamenleving zichtbaar, volgens de GezinsGids. “Steeds meer staan mensen in contact met geloofsovertuigingen van buiten het eigen kerkverband. Bovendien wordt de leer van de eigen kerk of voorganger minder vaak als leidend gezien. In toenemende mate is er sprake van iets dat gekenmerkt kan worden als een ‘knip en plak-geloof'”. Overtuigingen in verschillende christelijke- maar ook mystieke stromingen worden gecombineerd tot een persoonlijk geloof.

Terug naar de zuil
Ton van de Schans, historicus en politicoloog, analyseert in de GezinsGids-special de ontwikkelingen binnen de gezindte. Hij twijfelt er aan of het teruggrijpen naar de zuil een oplossing is voor de beschreven situatie: “Vanuit de kring zelf is er steeds zwaardere kritiek op de refozuil. Er is een eigen subcultuur ontstaan, waarin het voldoen aan (uiterlijke) groepskenmerken verdeeldheid veroorzaakt. Het is toch niet de bedoeling dat de gereformeerde gezindte voor de buitenwereld een club lijkt van beoefenaars van godsdienstige oude ambachten?” Toch ziet Van der Schans niet alleen zorgen bij de zuil. „Verzuiling heeft naast onbedoelde en schadelijke neveneffecten ook een positieve groepsfunctie. Het is daarom dwaas de zuil alleen onder kritiek te stellen.” Het is volgens hem belangrijk hoe je naar de dingen kijkt, want er is voldoende reden tot dankbaarheid. “We hebben vrijheid, welvaart, kerken, scholen… Echter, het is een lege tijd. Het is een hedonistische tijd. Die leegte kan alleen maar gevuld worden met Christus. We moeten daarom niet teveel bezig zijn met de dingen die voorbij gaan, maar werken en uitzien.”

Meer dan stemmen alleen
Dr. Arwin van Buuren, hoofddocent bestuurskunde, pleit voor een maatschappelijke participatie buiten de gezindte om zo aan de roeping om een zoutend zout te zijn in de wereld gehoor te geven: “Het is belangrijk om je (als SGP-politicus, red.) te realiseren dat de overheid het niet alleen voor het zeggen heeft. Juist door samen te werken met (je eigen mensen in) het maatschappelijk middenveld kun je vaak meer betekenen dan wanneer je je louter richt op de wereld binnen de muren van het gemeentehuis.” In dat opzicht is ‘netwerken’ natuurlijk van harte aan te bevelen.

Graag lezen we over uw mening en ervaringen met betrekking tot de netwerkmaatschappij.