VlastuinApologetiek is een belangrijk vak op theologische opleidingen. Docenten en studenten zoeken daar naar antwoorden op vragen die het christelijk geloof oproept. Op het Hersteld Hervormd Seminarium in Amsterdam doceert dr. W. van Vlastuin apologetiek. Volgens hem is een apologetische houding juist in deze tijd hard nodig.

 

„Christenen vormen een steeds kleinere minderheid. Daardoor worden ze steeds vaker ter verantwoording geroepen.”

Als het over de waarde van apologetisch getuigen gaat, signaleert ds. Van Vlastuin dat niet alleen mensen buiten de kerk steeds meer om verantwoording vragen, maar dat ook mensen binnen de kerk daar behoefte aan hebben. „Apologetiek als vak is gericht op de ongelovigen, maar hun vragen zijn vaak ook de vragen waar de gelovige en ongelovige kerkgangers mee worstelen,” licht de dominee toe. „Ik denk bijvoorbeeld aan jongeren voor wie het geloof niet vanzelfsprekend is. En bovendien: welke vragen kunnen er niet in een hart van een kind van God opkomen? Daarom moet er in de preek doorlopend aandacht zijn voor apologetische kwesties. Ik merk zelf dat de aandacht verzekerd is als ik bijvoorbeeld in de preek zeg: ‘Hoe weten we nu dat de Bijbel waar is en de koran niet?’ Je merkt dat mensen die vraag herkennen en ervoor gaan zitten. Dat is voor mij een bevestiging dat apologetiek binnen de kerk misschien nog wel van groter belang is dan daarbuiten.”

„Apologetiek neemt nooit de plaats in van het geloof. Het is ook nooit de weg náár het geloof,” verduidelijkt de docent. „Het is niet zo dat ik wel tot geloof kom als ik maar voldoende argumenten heb. Het geloof is niet gebaseerd op bewijs. Maar wanneer wij eenmaal geloven, kunnen argumenten wél dienen om het geloof te verhelderen en onnodige bezwaren en vooroordelen tegen het geloof weg te nemen. In de tijd dat ik nog een gemeente diende ging zo’n vijftig procent van de gesprekken op catechisatie over apologetische thema’s. Daarbij bleek telkens weer dat je intellectuele bezwaren op het niveau van het intellect kunt bestrijden, maar dat de diepste zekerheid van het geloof het getuigenis van de Heilige Geest is. Die kan echter door apologetische opmerkingen wel helderheid geven in aanvechtingen. Ik ontmoette gisteren nog een man die overtuigd werd van de waarheid van de Bijbel doordat hij was gaan zien dat Bijbelse profetieën vervuld werden.”

Apologeten

„De Bijbel kent ook apologetische elementen,” vervolgt de dominee. „De profeet Jesaja zegt op een gegeven moment als het om de aanbidding van houten afgoden gaat: ‘Je hebt een stuk hout. Met de ene helft maak je de kachel aan en voor de andere helft buig je je in aanbidding neer.’ Dat is een apologetische uitspraak. Ook de apostel Paulus heeft een apologetisch moment op de Areopagus. Uitgaande van ‘de onbekende God’ komt hij via Griekse dichters uit bij de Schepper en bij de opgestane Christus.”

„Na de apostelen verdedigden de apologeten van de vroege kerk het christelijk geloof. De jurist Tertullianus deed dat omstreeks het jaar 200. In zijn tijd werden de christenen van atheïsme beschuldigd, omdat ze geen zichtbare god aanbaden. Er gingen geruchten dat ze incest pleegden, kinderen opaten, abortus pleegden, enzovoorts. In de vorm van een rechtsgeding wist Tertullianus dergelijke beschuldigingen in zijn Apologeticum te ontkrachten. Het valt op dat niet alleen hij, maar ook andere apologeten uit zijn tijd kunnen wijzen op de voorbeeldige levenswandel van de christenen. Een bekend voorbeeld is de brief aan Diognetus. Daarin staat van christenen: ‘Ze trouwen als ieder ander. Ze krijgen kinderen, maar leggen hun nageslacht niet te vondeling. Ze delen hun tafel, maar niet hun bed. Ze vertoeven op aarde, maar zijn thuis in de hemel. Ze gehoorzamen de vastgestelde wetten, maar overtreffen die in hun eigen leven…'”

In de tijd van de eerste apologeten was het christendom een minderheid, net als nu. Toch meent Van Vlastuin dat we op het gebied van apologetiek maar beperkt van hen kunnen leren: „De cultuur van de eerste eeuwen is te vergelijken met een maagd, zegt de apologeet C.S. Lewis terecht. Onze tijd laat zich echter meer vergelijken met een gescheiden vrouw. Wij hebben het christendom achter de rug. Dat geeft een geheel nieuwe situatie. Bovendien: je zou wel willen dat wij ons ook zouden kunnen verdedigen aan de hand van onze gezamenlijke christelijke levenswandel!”

Meer over apologetiek lees in in GezinsGids nummer 12.