Menno de Bruyne is voorlichter bij de SGP Tweede Kamerfractie. Op deze plek geeft hij een kijkje achter de schermen van het hof en het Binnenhof
Vak k
De presentatie van een nieuw kabinet in de Tweede Kamer is één van die weinige gelegenheden op het Binnenhof waarbij de voltallige ministersploeg en de staatssecretarissen in vak k te bewonderen zijn – nou ja, bewonderen.
Dat is nog een hele klus, want vak k is niet berekend op zo’n bewindsliedententoonstelling. Er moeten dan ook aardig wat van die tulpachtige blauwe Kamerstoelen bij worden gerold. En de dames en heren staatssecretarissen zetelen dan urenlang met hun ruggen tegen de enorme granieten achtermuur van de vergaderzaal. Maar eerlijk is eerlijk, dan heb je ook wat: het hele tableau – van bekende en belegen gezichten die het allemaal minzaam over zich heen laten komen tot kakelverse groentjes die nog heilig geloven dat ze de wereld kunnen verbeteren, te beginnen in Nederland.
De aftrap van het debat over de regeringsverklaring wordt altijd verricht door de minister-president, in dit geval Rutte. Hij leest de regeringsverklaring helemaal voor, van a („Mevrouw de Voorzitter!”) tot z („Dank u wel.”). Dat duurt al gauw een paar uurtjes. Bij het begin zit de zaal nog redelijk vol, maar gaandeweg de monoloog uit ‘s premiers mond zie je de aandacht verslappen en nemen veel politici van de derde rang en lager de kuierlatten. Op de tribune zie je hetzelfde bij het publiek. ‘s Ochtends een lange wachtrij, ‘s avonds een lege bak.
Het is gebruikelijk dat er in de regeringsverklaring eerst nog eventjes teruggekeken wordt op de afgeronde kabinetsformatie, maar het hoofdbestanddeel van de regeringsverklaring zijn de plannen die het nieuwe kabinet heeft met Nederland, en ook een ietsepietsie met de wereld. En ja, aan het eind bedankt de minister-president traditioneel ook nog de afgezwaaide bewindslieden. Dan kan hij weer gaan zitten…
Als de minister-president is uitgesproken zijn de fractievoorzitters van de politieke partijen aan de beurt. Aan hen de taak om hun commentaar te geven. De regeringspartijen VVD en PvdA vinden de regeringsverklaring ongetwijfeld top, terwijl de oppositiepartijen er minder over te spreken zijn. Vervolgens mag de minister-president weer z’n zegje doen over het zegje van de fractievoorzitters, waarna die laatsten weer hun zegje mogen doen over het zegje van Rutte over hun eigen zegjes…
En dan? Dan zal blijken of het kabinet door mag, of juist niet. Want pas als de Tweede Kamer het kabinet groen licht geeft, kan de nieuwe ploeg van start. Dat groene licht geeft de Kamer overigens niet letterlijk. Nee, in het Nederlandse staatsrecht is het zo dat een kabinet groen licht krijgt als het geen rood licht krijgt.
In Nederland is het zo dat een kabinet geacht wordt het vertrouwen van de Tweede Kamer te hebben tót het tegendeel blijkt. Anders gezegd: VVD en PvdA hoeven geen motie van vertrouwen in te dienen en aan te nemen om het kabinet te kunnen laten beginnen. Het enige dat moet gebeuren is dat de Tweede Kamer géén motie van wantrouwen aanneemt. Daarna kan de nieuwe ploeg van start.