altBegin 2012 kwam de Onderwijs- inspectie met het nieuws dat het aantal zittenblijvers de afgelopen vier jaar enorm is gestegen. Dat is precies de periode – van 2008 tot 2012 – dat kinderen massaal de sociale media omarmd hebben en dat ze daar mobiel toegang tot kregen. Een willekeurige samenloop van omstandigheden? Justine Pardoen denkt van niet.

 

Wetenschappelijk is het verband tussen veel gebruik van sociale media en slechtere schoolresultaten nog niet vastgesteld. Maar veel ouders en docenten zien er in de praktijk genoeg van. Justine Pardoen, hoofdredacteur van Ouders Online en Mediaopvoeding.nl, wil daarom niet op onderzoeksresultaten wachten. ‘Ouders en docenten kunnen ook nu al aan de slag om kinderen te helpen met focussen’. Want dat is wat er volgens haar moet gebeuren: ‘Jongeren hebben hun ouders en docenten veel harder nodig dan ooit om te ontdekken wat hun doelen zijn en die vervolgens te bereiken’.Om jongeren te leren hun aandacht op één ding te richten, schreef ze haar boek Focus!.

 

Probleem
Waarom gaan sociale media en huiswerk maken slecht samen? Dit komt niet alleen omdat vijf minuten bezig zijn op Facebook vijf minuten minder tijd voor huiswerk betekent. Het heeft vooral te maken met de afleiding die sociale media geeft en de invloed die dat heeft op de hersenen. De manier waarop veel tieners nu omgaan met sociale media heeft tot gevolg dat ze weinig oefenen met zich concentreren op één ding. Daardoor krijgen ze de vaardigheid van ‘diep lezen’ en ‘diep leren’ niet meer onder de knie. Een afleiding door Facebook of WhatsApp kost hersenen gemiddeld zeven minuten voordat ze weer op het oude concentratieniveau zijn.

 

Afleiding
Neem een gemiddelde klas op een gemiddelde reformatorische school. Vanaf het moment dat de leerlingen uit school komen tot het moment dat ze de volgende morgen weer naar school gaan, komen er een paar honderdWhatsApp berichtjes binnen. Dat betekent dat er nauwelijks geconcentreerd gewerkt kan worden met de mobiele telefoon binnen handbereik. Steeds alert zijn op berichten op je mobiele telefoon is in strijd met verdiepend leren en informatie verwerken. Mayke Calis en Herm Kisjes leggen dit als volgt uit in hun boek Socialbesitas: ‘Na elk berichtje kost het je hersenen tijd om weer terug te keren naar het werk of de moeilijke opdracht. Prestaties worden slechter bij mensen die zichzelf steeds onderbreken. Er treedt namelijk onmiddellijk geheugenverlies op. Als je bijvoorbeeld bezig bent een lastige tekst te lezen, raak je door een korte onderbreking kwijt waar je was gebleven en door een langere onderbreking ook nog wat je al had gelezen. Dat komt omdat het opnamevermogen van onze hersenen beperkt is’.

 

Oplossing
Pardoen pleit er in haar boek daarom voor dat opvoeders jongeren bewust helpen om zich te concentreren en na te denken over hun gedrag: ‘Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe leg je een puber uit dat het belangrijk is om je te focussen om je doelen te bereiken? Zeggen we trouwens niet al voortdurend dat ze hun huiswerk moeten maken en dat ze hun mobiel beter uit kunnen zetten bij het huiswerk? Hoe krijgen we ze zover dat ze zich iets van ons aantrekken?’ Daarom gaat haar boek ‘over de manier waarop wij tieners kunnen leren om te gaan met alle afleiding van sociale media en over keuzes die ze kunnen maken in het gebruik ervan’. Daar is meer voor nodig dan om tegen hen te zeggen dat ze ermee moeten stoppen. De sociale druk van leeftijdgenoten om mee te doen en onmiddellijk te reageren is enorm. Pardoen pleit voor het voeren van goede gesprekken hierover, jongeren door testjes zelf te laten ervaren hoe het werkt en het inzetten van concrete middelen (zie kader) om jongeren te laten focussen en hun tijd zo in te richten dat ze zo min mogelijk in de verleiding worden gebracht om iets anders te doen.

Meer over dit onderwerp leest in de GezinsGids van 23 januari.