Bijbel,,Zowel predikanten als hoorders zullen eenmaal niet alleen rekenschap moeten geven van wat zij gesproken en gehoord hebben, maar ook van de wijze waarop zij zich op de preek hebben voorbereid,” aldus ds. M. Krijgsman, predikant van de gereformeerde gemeente in Nederland te Arnemuiden. Met deze uitspraak geeft de 46-jarige predikant, die sinds 2009 in zijn eerste gemeente staat, aan hoe belangrijk het is dat zowel predikant als hoorder zich op de zondagse eredienst voorbereidt.

Dominee Krijgsman is er niet onduidelijk over hoe belangrijk hij het vindt dat een predikant zijn preken voorbereidt. ,,Ik geloof dat allen die door de Heere des oogstes in Zijn wijngaard zijn uitgestoten en iets voelen van hun grote verantwoordelijkheid, het zeer nauw zullen nemen met de voorbereiding van de preek. In de preek gaan zij namelijk om met onsterfelijke zielen die geschapen zijn voor een nimmer eindigende eeuwigheid. De verkondiging van het heilig Evangelie is een verantwoordelijk werk! De verkondigers dienen dit werk te doen op bevel van en namens de Koning van de kerk. Paulus zegt tegen de Korinthiërs: ‘Zo zijn wij dan gezanten van Christuswege, alsof God door ons bade; wij bidden van Christuswege: Laat u met God verzoenen’ (2 Korinthe 5:20). Gods knechten moeten in elke preek de sleutel van het Woord gebruiken om enerzijds het Koninkrijk der hemelen voor de gelovigen te ontsluiten en anderzijds voor de ongelovigen toe te sluiten. Als aan de verkondiging van Gods Woord dus het gewicht van de eeuwigheid hangt, dan moet dit ook tot uitdrukking komen in de voorbereiding van de preek. Kijk eens hoeveel werk onze oudvaders van hun preken maakten!”

De pastor uit Arnemuiden ervaart de voorbereiding van de preek als een afhankelijk werk.

Ook al tijdens de voorbereiding komt het volgens hem aan op de onmisbare leiding van Gods Geest. ,,Om die leiding echt nodig te krijgen, moet de Heere ons telkens weer de les leren die Hij Zijn discipelen heeft voorgehouden: ‘Zonder Mij kunt gij niets doen.’ Nee, ook Gods knechten zijn van zichzelf niet zo afhankelijk. We kunnen ons namelijk afhankelijk voordoen, terwijl we onze afhankelijkheid niet recht inleven. De Heere weet hier echter wel raad op. Om ons opnieuw te leren hoe onkundig, blind en dwaas we zijn in ‘s hemels wegen, laat de Heere het voortdurend vastlopen, zodat het gebed van David weer waarde krijgt: ‘Zend, Heere, Uw licht en waarheid neder.’ Dat is niet zo aangenaam voor vlees en bloed, maar toch is het nodig om onze afhankelijkheid in de tekstkeuze, de voorbereiding van de preek alsook het houden ervan weer recht te gevoelen.”

 

Gebed noodzakelijk

Dominee Krijgsman probeert met de preekvoorbereiding bij voorkeur zo vroeg mogelijk in de week te beginnen. Ook hij ervaart dat zich in de loop van de week soms omstandigheden voordoen die zoveel tijd en aandacht in beslag nemen, dat de preekvoorbereiding onder druk komt te staan. En ook al doen zich geen onverwachte dingen voor, dan vindt hij het gezien de vele andere ambtelijke werkzaamheden belangrijk om op tijd met de preekvoorbereiding te beginnen. Hoewel hij erkent dat de manier van voorbereiding op de preek per predikant kan verschillen, wil hij wel zeggen hoe hij te werk gaat. Heel wezenlijk vindt hij dat aan de voorbereiding van elke preek het gebed om de bediening van Gods Geest vooraf moet gaan.

Facetten in de voorbereiding

In de eigenlijke preekvoorbereiding noemt de dominee enkele onderdelen die hij persoonlijk van belang acht. ,,Allereerst wil ik het tekstonderzoek noemen. Dit onderzoek richt zich in de eerste plaats op de tekst in de grondtaal. Vervolgens richt het onderzoek zich op het verband waarin de tekst voorkomt. Dit onderzoek is onmisbaar om tot een Schriftgetrouwe uitleg van de tekst te komen. Niet dat dit een groot deel van de preek in beslag moet nemen, maar toch is het belangrijk dat de gemeente in elke preek ook een stuk Schriftonderwijs krijgt. Er zijn heel veel onder ons bekende en betrouwbare Bijbelverklaringen en naslagwerken die hiervoor geraadpleegd kunnen worden.

Behalve het onderzoek naar het tekstverband, neemt het onderzoek naar de geestelijke lessen die er in de tekst voor het zielenleven liggen opgesloten, een belangrijke plaats in. In elke preek hoort immers Christus en het werk van Zijn Geest in het hart van verloren zondaren centraal te staan. Hoe nodig is het licht en de leiding van Gods Geest tijdens dit onderzoek, om de geestelijke gangen te mogen onderscheiden die in de tekstwoorden liggen opgesloten.

Als volgend onderdeel zou ik de toepassing willen noemen. Persoonlijk vind ik dit een zeer wezenlijk en belangrijk onderdeel van de preek, maar zeker niet het eenvoudigste. In de toepassing moet het duidelijk worden dat de behandelde tekst elke hoorder wat te zeggen heeft, ook al kent men het leven der genade niet.

Na dit onderzoek breekt een nieuw onderdeel aan, namelijk het uitwerken van de preek in aantekeningen. Vervolgens wordt op basis van deze aantekeningen de preekschets opgemaakt, die bestaat uit thema en punten, alsook uit de kernwoorden die in de preekaantekeningen zijn gemarkeerd. Daarna volgt het laatste onderdeel, namelijk, het instuderen van de preekschets. Het doel hiervan is om aan de hand van de preekschets de lijn van de preek te onthouden.

Het allerbelangrijkste onderdeel van zowel de voorbereiding als de verkondiging zal de bediening van Gods Geest zijn. Gods knechten komen daar in de studeerkamer alsook op de preekstoel zo achter.”

Meer over dit onderwerp leest u in de GezinsGids van 4 oktober