‘Al stuntelend en stamelend vinden we woorden’, schrijft Maria Vermeulen-Bakker (45) uit Dordrecht op LinkedIn nadat ze vier avonden een groep ouders begeleidt aan de hand van de cursus ‘Seksualiteit: goed voorbereid!’.

 

Als preventiemedewerker en trainer van SGJ Christelijke Jeugdzorg geeft ze regelmatig opvoedcursussen. „Veel ouders vinden seksualiteit een spannend onderwerp. Ik ook, dat zeg ik er eerlijk bij. Vaak zeg ik ter bemoediging: ‘Dat wat je in de seksuele opvoeding impliciet doorgeeft, is ook veel waard’.”

 

In haar woning in Dordrecht zit Maria aan de keukentafel. Voor haar ligt een aantal boeken over seksuele opvoeding en de cursusmap ‘Seksualiteit: goed voorbereid’, een cursus die ontwikkeld is door SGJ Christelijke Jeugdzorg. De cursusleidster typeert zichzelf als een bevlogen vakvrouw. „Maar ik ben allereerst vooral moeder. Samen met mijn man heb ik vier meiden gekregen en een jongen.” De oudste dochters van het gezin Vermeulen hebben inmiddels de tienerleeftijd bereikt. „Ik vind het belangrijk dat mijn man hen de bevestiging geeft dat hij trots op hen is. Dat hij hen vertelt dat het mooie meiden zijn, zoals ze zijn. Hij is de identificatiefiguur als ‘de man in hun leven’.”

 

Woorden vinden
Voor Maria is de seksuele opvoeding een wezenlijk onderdeel van de totale opvoeding. „Seksualiteit is een menselijk gegeven dat alle kinderen vanaf hun geboorte meekrijgen en dat vanaf dat moment in ontwikkeling gaat. Net als alle andere terreinen moet ook dit domein opgevoed worden. Stel je voor dat je achttien jaar lang niets aan de sociale ontwikkeling van een kind doet. Dan kun je niet verwachten dat een kind op achttienjarige leeftijd ineens snapt hoe het zich sociaal moet gedragen. Dat geldt ook voor de seksuele ontwikkeling. Ook daarin moet je opgevoed worden. Als je pas rond tienjarige leeftijd met seksuele opvoeding begint en dan pas gaat praten over het aangeven van eigen wensen en grenzen, ben je behoorlijk laat. Eigenlijk moet een kind zich niet het moment kunnen herinneren waarop het te horen kreeg hoe de voortplanting plaatsvindt en wat gemeenschap is. Als de seksuele opvoeding stukje bij beetje door de hele ontwikkeling heen verweven zit, weet het kind op een gegeven moment niet beter. Seksuele opvoeding vraagt om een integratie in de totale opvoeding.”
Eén van de onderdelen van seksuele opvoeding is het gesprek. „Je moet als ouders taal vinden voor seksualiteit om je kinderen seksueel te kunnen opvoeden. Voor alle lichaamsdelen hebben we woorden. Zorg dat je ook woorden hebt voor de geslachtsdelen. Als je ziet dat een jongentje met zijn handen aan zijn plasser zit, geef er dan woorden aan: ‘Hé, ik zie dat jij het fijn vindt om aan je plassertje te zitten. Zullen we dat nu hier niet doen? Want kijk eens: er zijn allerlei andere mensen’. Bevestig de seksuele gevoelens van je kind en begrens het seksuele gedrag. Bevestigen en begrenzen moeten steeds samen op gaan.”

 

Openheid
Het bespreekbaar maken van seksualiteit vraagt om openheid vanaf de babytijd. „Om het over spannende dingen te kunnen hebben met elkaar, moet je als ouders het initiatief nemen. Als kinderen merken dat het voor ouders een spannend onderwerp is, snijden ze het zelf niet aan. Tegelijkertijd moet het gesprek passend zijn bij de leeftijd. Zeker bij tieners is het belangrijk om niet al te directe vragen te stellen. Je kunt aan je zoon vragen: ‘Heb je weleens een natte droom gehad?’, maar dat is heel confronterend en het kan ook beschamend zijn. Je kunt wel vragen: ‘Wat vind jij nu het meest lastige van een natte droom?’ Dan leg je er een veronderstelling in: ik weet dat je ze hebt en ik weet ook dat niet alle jongens het altijd even prettig vinden. Door zo’n vraag creëer je openheid. Ook bij een meisje kun je minder directe vragen stellen. Je vraagt niet: ‘Zullen we een bh gaan kopen?’, maar: ‘Heb je liever een T-shirt-bh of een bh met kant eraan?’ Op deze manier til je het naar een ander niveau. Neem als ouder leiding in de mate van openheid en kijk of je kind daarbij invoegt.”

 

Verder lezen? Het complete artikel over seksuele opvoeding is gepubliceerd in de GezinsGids van 7 januari 2016.